ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ
Ως γνωστόν, κάθε ἰατρός. πρίν προχωρήσει εἰς τήν εξέ-
τασιν τοῦ ἀσθενοῦς του, τοῦ ζητεῖ ἐξιστόρησιν τῶν
ἀσθενειῶν πού ἔχει περάσει καί ἄλλας κατά περίπτωσιν
βιολογικάς πληροφορίας. Πανθομολογεῖται, ὅτι πνέων
τά λοίσθια καί βαδίζων ὁλοταχῶς πρός τόν τάφον του
αἰών μας πεθαίνει βαρειά ἄρρωστος. Πρός καλυτέραν κα-
τανόησιν τῆς ἀσθενείας του θά κάνωμε μίαν μικράν ιστο-
ρικήν ἀναδρομήν:
Χρόνια Κατοχῆς – Δεκαετία 1940-50
Ι «… τότε εἰς τάς φοβεράς ἐχείνας ἡμέρας, εἰς τάς
ἀγωνιώδεις νύκτας, ὅταν ἔξω εἰς τό πεζοδρόμιον ἠκούετο
ὁ ἀπαίσιος γδοῦπος τῆς μπόττας τοῦ καταχτητοῦ, ἐνῷ μέ-
σα εἰς τό δωμάτιον μέ τά ἑρμητικῶς κλεισμένα παράθυρα
τό ραδιόφωνον τοῦ Λονδίνου ἐσχκορποῦσε ἐλπίδας καί
ὑποσχέσεις…» «..«ἔπρεπεν ἣ ἔρευνα νά φθάσῃ εἰς τό
πνευματιχόν νόημα τοῦ φοβεροῦ δράματος πού ἐζούσα-
μεν…» «θά φύγῃ λοιπόν, ἐφέτος, τοῦ χρόνου,. τόν ἄλλον
χρόνον, ὁ καταχτητής. Θά τά περάσωμεν ὡς τότε ὅπως-
ὅπως μέ Ty πεῖνα. Θά τελειώσῃ κάποτε ὁ πόλεμος. Ἀλλά
ἔπειτα ; Ἔπειτα θά εἶναι…τό τέλος ἀρά γε ἤ μήπως ἣ
ἀρχή ; Ποιά θά εἶναι ἄρά γε ἣ αὔριον;
Θά εἶναι ἐκείνη τήν
ὁποίαν μέ τόσο χτυποχάρδι περιμένει ὁ Ἑλληνικός λαός ἤ
μήπως ἡ αὔριον θά εἶναι αὐτή πού θά ἀπογοητεύσῃ:…»
«…Θά σταθῇ ὄρθιος ὁ Ἑλληνικός λαός ἐμπρός εἰς τάς δυ-
σχερείας τῶν καιρῶν πού θά ἔλθουν, διά νά εὕρῃ τόν δρό-
μον τῆς Ἀληθείας…;»
(Διακήρυξις τῆς «Χριστιανικῆς Ἑνώσεως Ἐπιστημόνων »).
ΙΙ) «…Tό σῆμα τοῦ χινδύνου τοῦ Ἀνθρώπου ἀπό τάς
νέας ἐφευρέσεις καί τάς νέας δυνάμεις δέν τό δίνουν ἀνα-
χωρηταί ἀπό τήν ζωήν ἤ περίφοβοι ὀνειροπόλοι τῆς «Ἰδέ-
ας», ἀλλ᾽ αὐτοί οἱ ἴδιοι ἐφευρέται καί τεχνικοί, ol πατέρες
τοῦ αὐτοματισμοῦ χκαί τῆς κυβερνητικῆς, οἱ μεγάλοι μύ-
σται τῶν μυχίων τῆς φύσεως! Ἡ δέ φωνή των δέν εἶναι
ἁπλῶς φωνή φρονίμων συμβούλων, ἀλλά δραματική
κραυγή ἀγωνίας καί δέους πρό τῆς ἀβύσσου τοῦ ὀλέθρου
καί τοῦ ἀφανισμοῦ τῆς Ζωῆς, ἄν τά νέα εὑρήματα ἀφε-
θοῦν ἐλεύθερα εἰς τάς χεῖρας τοῦ Σατανᾶ…» «.. .Γλῶσσα
τῆς ἀνθρωπολογικῆς ἐπιστήμης εἶναι ἣ ,προσταχτική,,
ἐνῷ τῆς φυσικῆς ἐπιστήμης εἶναι ἣ ,ὁριστική,.. Ἧ φυσική
καθορίζει τό “ε ἶν α ι” τῆς φύσεως, ἣ δε ἀνθρωπολογία
κελεύει το «δ έ ο ν γ ε ν έ σ θ α ι» εἰς τήν ἀνθρωπίνην ζω-
ήν…». Ἦ τεχνιχή… δέν ἔχει κοσμοθεωρίαν. Ἢ ἀνθρωπο-
λογία ἔχει κοσμοθεωρίαν καί ἣ κοσμοθεωρία της εἶναι «ὁ
Ἀνθρωπισμός». «… Ο Ἀνθρωπισμός εἶναι ἣ πίστις εἰς τόν
“Άγθρωπον’’ ὡς τό κορύφωμα τῆς Θείας Δημιουργίας καί
ὡς ὄν ἐλεύθερον…»
(Ἑλληνική Ἀνθρωπιστική Ἑταιρεία)
«…Kαί εἶπεν ὁ Θεός: ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ᾽ εἰκόνα
ἡμετέραν καί καθ᾽ ὁμοίωσιν, καί ἀρχέτωσαν τῶν ἰχθύων
τῆς θαλάσσης καί τῶν πετεινῶν τοῦ οὐρανοῦ καί τῶν
χτηνῶν καί πάσης τῆς γῆς καί πάντων τῶν ἑρπετῶν τῶν
ἑρπόντων ἐπί τῆς γῆς» (Γεν. A’ 26).
«Ἡ εἰκών τοῦ Θεοῦ διά τόν ἄνθρωπον εἶναι τό αἴσθη-
μα τῆς ἐλευθερίας πού ἔχει…» (Χρυσόστομος)
Al ἀποσχευαί τοῦ δύοντος 2000 αἰῶνος
‘0 20ός αἰών, ὁ αἰών μας, δύει! Ἣ χαραυγή τοῦ 2100
αἰῶνος πλησιάζει! Μέ ποίας ἀποσχευάς θά πορευθοῦμε
στόν νέο αἰῶνοι; Τήν τρίτη χιλιετία ; Μέ ἀποκαΐδια;
Μέ νεκρές ἤ λυγισμένες ἤ τρομαγμένες ψυχές; Μέ πα-
ραλυμένα γόνατα; Μέ ἄνευρα μπράτσα; Μέ θολωμένο
μυαλό; Μέ ὀστεοπόρωσι σωματική καί πνευματική;
Ἕνα τραγικό δεῖγμα – σύμπτωμα – ἀσθένεια τῶν δώ-
θὼν τοῦ αἰῶνος μας, δεῖγμα τόσον ἀντιφατικόν πρός τήν
ἀφάνταστον πρωτοφανῆ ἄνθησιν τῶν ἐπιστημῶν μέ τήν
συνεπακχόλουθον κατά φυσιχήν ἀναγκαιότητα. ἔκρηξιν τῆς
τεχνολογίας πού ἀπεικονίζει τήν τραγικότητα τοῦ αἰῶνος
μας: εἶναι τό ἄγχος (Stress) .
Τί εἶναι τό ἄγχος; Τό αἴσθημα τοῦ τρόμου καί τοῦ φό-
βου. Μιά ζωή ὅλο ἀγωνία. μέ ἀπελπισία καί ἀνασφάλεια,
χωρίς ἐλπίδα, χωρίς ὄνειρα. Μιά ζωή ἀπό τό πρωί μέχρι τό
βράδυ καί ἀπό τό βράδυ μέχρι τό πρωί ἀνησυχία, στενο-
χώρια, μόνωσις καί ἐγχατάλειψις. Τό αἴσθημα πού κάνει
τόν ἄνθρωπον νά μή δίνῃ δικαίωμα εἰς τόν Θεόν νά τοῦ
δείξῃ τήν εὐσπλαχνία του. Μιά ζωή ὅλο παράπονα, κατη-
γόριες, καί καταχρίσεις. Μιά ζωή ὅλο νεῦρα σέ ὑπερέντα-
σι, πού ὅλοι καί ὅλα σοῦ φταῖνε! Μιά ζωή χωρίς σωσίβιο
μέσα στόν φουρτουνιασμένον Ἀτλαντιχόν! Καί γιατί; Ποιά
εἶναι ἣ αἰτία αὐτοῦ τοῦ τραγικοῦ χαταντήματος;
ἌἊς σημειώσουμε μερικές, τίς σπουδαιότερες.
Πρώτη αἰτία εἶναι ἣ πνευματική ἀποβιταμίνωσις τῆς
ἐποχῆς μας.
Ἐθέσαμε τίς Πνευματιχές ᾿Ἀξίες στό ντουλάπι, στήν
ἀνήλια ἀποθήκη τοῦ ὑπογείου. Ἣ χριστιανιχή ἀγάπη
χλευάζεται, ἣ δικαιοσύνη καί ἣ ἀλήθεια σαρκάζεται. Ἢ
22 Φωτεινή Πραμμή
καλωσύνη ἐμπαίζεται, 7 ἠθική γελοιοποιεῖται. Μέ ἕνα λό-
γο, ἣ ἀρετή εἶναι σχουριασμένη, σκοταδιστική ἰδέα. Ἔτσι
ὁ ἄνθρωπος αἰσθάνεται μόνος σάν νά ζῇ «ἐν γῇ ἐρήμῳ καί
ἀβάτῳ καί ἀνύδρῳ, εἰς τόπον «χωρίς εἶδος καί κάλλος».
Δεύτερη αἰτία εἶναι ἣ ἁμαρτία:
Ὅταν ὁ ἄνθρωπος χάνει τό καχκό ἤ δέν χάνει τό κα-
λό, ἀλλά μοχθεῖ νά ἱκανοποιήσῃ τά κατώτερα ἔνστικτα
χαί πάθη του, αἰσθάνετα: τύφεις συνειδήσεως, χάνει τήν
ἠρεμία του, τόν ὕπνο του, τό γέλιο, τήν χαράν τῆς ζωῆς.
Πῶς νά αἰσθανθῇς τήν χαρά τῆς ζωῆς ὅταν δέν βοηθῇς
τόν ἀδύνατο συμμαθητή σου; Ὡς γιατρός δέν βοηθῇς μέ
ἀνθρώπινον πόνον τόν ἀσθενῆ σου; Ὡς στρατιώτης δέν
παίρνῃς στήν πλάτη σου νά πᾶς στό χειρουργεῖο τόν
τραυματία; Καί ἄς θυμηθοῦμε ἐδῶ τόν περίφημο ᾿Αθηνό-
δωρο, τόν μαθητή τοῦ μεγάλου σοφοῦ Ποσειδωνίου καί
ἀργότερα διδάσχαλον καί φίλον τοῦ Αὐτοχράτορα Αὐγού-
στου, πού συχνά καί θαρρετά ἔλεγε πάντοτε τήν ἀλήθει-
av εἰς τόν Αὐτοχράτορα, ὅσον ὀδυνηρή κι ἄν ἦταν, καί
πού τά ἠθικά του παραγγέλματα θά τιμοῦσαν οἱονδήποτε
χριστιανόν ἠθικολόγον. Ἔλεγε στόν αὐτοχράτορα: «Γνω-
ρίζω, πώς δέν ἔχεις ἀκόμη ἀπαλλαγῆ ἀπό τά πάθη σου.
ἐάν δέν ἔχῃς κατωρθώσει νά μήν παρακαλῇς τό Θεό γιά
χάτι πού δέν θά μποροῦσες νά τόν παρακαλέσῃς μπροστά
σέ ὅλους τούς ἀνθρώπους. Γιά κάθε ἄνθρωπον ἣ συνείδη-
σίς του εἶναι ὁ Θεός του»: «Νά ζῇς, τόν συνεβούλευε, μέ
τούς ἀνθρώπους σάν νά σέ βλέπῃ ὁ Θεός χαί νά μιλᾶς μέ
τό Θεό σάν νά σέ ἀχοῦν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι». Τοῦ ἐτόνιζε:
«Ἕνα ἅγιο πνεῦμα βρίσκεται μέσα μας παρατηρητής
χαί φρουρός τῶν καλῶν καί τῶν καχῶν μας σχέφψεων.
Ὅταν κάνῃς χάτι τίμιο, μπορεῖ νά τό μάθῃ ὁ καθένας.
Ὅταν ὅμως κάνῃς χάτι τό αἰσχρό, τί ὠφελεῖ καί νά μήν
Ἐέρῃ κανείς ὅταν ἐσύ 6 ἴδιος τό γνωρίζῃς;»
Εἶναι ἐκπληκτικό. καί διερωτᾶται χανείς : Εἶναι ἄρά
ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΗ͂ ΕΚΔΟΣΙΣ 23
γε, ἁπλῆ σύμπτωσις ὅτι ἣ λέξις «συνείδησις», πού ὁ Ἀθη-
νόδωρος τήν ἔθετε ὡς βάσιν τῆς ἠθικῆς του, παρουσιάζε-
ται τόσο συχνά στίς ἐπιστολές τοῦ Παύλου; Καί πού τό-
σον ἐτόνισεν ὁ ἴδιος 6 Χριστός ὅταν διεκήρυσσε :«Οὐκ
ἦλθον ἵνα χρίνω τόν κόσμον … ἔχει ὁ κόσμος τόν χρίνο-
ντα αὐτόν. ‘0 λόγος, ὅν ἐλάλησα, ἐχεῖνος κρινεῖ αὐτόν…».
Τρίτη αἰτία τοῦ ἄγχους εἶναι ὁ ἐγωισμός.
Ὁ ἐγωισμός πού εἶναι αὐτόχρημα ὁ χιτών τοῦ θανάτου
διά τόν ἄνθρωπον. Ὁ ἐγωιστής εἶναι ὁ τέλειος τζαμπα-
πζῆς τῆς ζωῆς. Σκέφτεται, ἐνεργεῖ, ἐκφράζεται καί ἀντιδρᾷ
πάντοτε σάν ἄτομο (φιλοτομαριστικά) καί ποτέ σάν προ- σωπικχότης. Ταυτόσημος τοῦ ἐγωιστῇ εἶναι καί ὁ διακατε-
χόμενος ἀπό τό χόμπλεξ ὑπεροχῆς, ὅτι εἶναι πιό πάνω
ἀπό τούς ἄλλους, εἴτε ὡς πλούσιος, εἴτε ὡς ἐπιστήμων,
ἠθοποιός, μουσιχός, ζωγράφος, πολιτικός, ἀθλητής, γυναι-
χοχαταχτητής κιλιπ. ‘O διακατεχόμενος ἀπό τό χόμπλεξ
ὑπεροχῆς εἶναι ἕνα ἀνικανοποίητο φοβερό ὄν, ἣ ἀληθινή
συμφορά γιά τούς διπλανούς του. Ἕνα ἀντιπαθές, βδελυ-
χτό ὄν. Ἐνῷ τόν διακατεχόμενον ἀπό τό κόμπλεξ κατω-
τερότητος τόν τρώγει τό σαράχι ὅτι δέν εἶναι ἄξιος γιά τί-
ποτε, ἕνα χαμένο χορμί. Εἶναι δυστυχής μόνο γιά τόν ἑαυ-
τό του ἤ τούς οἰχείους του.
Τετάρτη αἰτία τοῦ ἄγχους εἶναι ἡ ἔλλειψις πίστεως
εἰς τόν Θεόν.
H ἔλλειψις ἐμπιστοσύνης.Ὁ σημερινός ἄνθρωπος δέν
αἰσθάνεται ὅτι ὁ Θεός τόν ἀγαπᾷ, ὅτι προνοεῖ καί φροντί-
ζει αὐτόν σάν ἀληθινός πατέρας.
Πέμπτη αἰτία τοῦ ἄγχους εἶναι ἣ ἐκ τῆς τεχνολογίας
προξλθοῦσα ἀστυφιλία.
Μέ τήν πλημμυρίδα τῶν προβλημάτων της, Mg φέρ᾽
εἰπεῖν: Πρόβλημα στέγης. μόλυνσις τοῦ φυσικοῦ καί χκοι-
24 Φωτεινή Πραμμή
νωνιχοῦ περιβάλλοντος, ἀλχοολισμός, ναρκωτικά, συζυγι-
χή ἀπιστία- διαζύγιο, τρομοχρατία, ἀνεργία, φτώχεια,
διαφθορά πάσης μορφῆς, διά τήν ὁποίαν θρηνεῖ χάθε
εὐαίσθητος καρδία.
Ἕκτη αἰτία εἶναι ἣ κρίσις τοῦ θεσμοῦ τῆς οἰκογενείας.
Tooxwpot. Διαζύγια. Χάσμα τῶν γενεῶν μέ τούς νέους
πού ὀργίζονται συνεχῶς, εὐκαίρως ἀκαίρως, κατά τῶν με-
γαλυτέρων καί τούς μεγαλυτέρους πού παραπονοῦνται
%ol πού κατηγοροῦν τούς μικροτέρους. Γκχρίνιες, συγ-
χρούσεις ἄθλιες, ξεπόρτισμα ἀνηλίκων ἀγοριῶν καί κορι-
τσιῶν χ,λιπ.
Ἑβδόμη αἰτία εἶναι ἡ ἐκτροπή τῆς παιδείας τοῦ
σχοποῦ TNG.
Πολλή γνῶσις, ὅλο καί περισσότερη γνῶσις. Περισσό-
τερες γλῶσσες χαί σπουδές. Τίποτε καί γιά λίγη ἀρετή.
Ἔλλειψις ὀρθῆς καί ὑγιοῦς ἀγωγῆς.
Ὀγδόη αἰτία τοῦ ἄγχους: Τό οἰκονομικόν
Ὅσο καί περισσότερη τεχνολογία τόσον καί λιγώτεροι
ἐργάτες μέ μισθόν πέριξ «τοῦ ὁρίου λιμοκχτονίας», ἐκτρα-
χηλισμός τῶν πολιτῶν, ἀργομισθίες αὔξησις πληθωρισμοῦ
χιλιπ. Τό ἄγχος ἔγινε τό ἄρτυμα τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου.
Συνέπειαι τοῦ ἄγχους
Τό ἄτομον χάνει τήν σωματιχήν ὑγείαν καί τήν ψυχικήν
ἰσορροπίαν. Χάνει τήν χαράν τῆς ζωῆς καί τήν δραστηριό-
τητά του. ‘0 ἄνθρωπος δημιουργεῖ γύρω του ἀτμόσφαιραν
Σιβηρίας. Δημιουργεῖ ψυχρές, σάν τόν πάγο, ἀνθρώπινες
σχέσεις ἀκόμη καί μέσα εἰς τήν οἰκογένειαν. Ὅλοι γύρω
μας, εἰς τό σπίτι, εἰς τήν ἐργασίαν, εἰς τόν δρόμον εἶναι
παρεξηγιάρηδες. ἀνήσυχοι, καχύποπτοι, ὀξύθυμοι, στυ-
γνοί, στυγνάζοντες, σχυθρωποί. Ἔτσι συνεχῶς δημιουρ-
TANHIYPIKH ΕΚΔΟΣΙΣ 25
γοῦνται χοινωνιχά προβλήματα, ὅπως ol ἀνάγκες οἰχοδο-
μήσεως ὅλον καί περισσοτέρων Νοσοκομείων, Γηροχομεί-
wv, Ὀρφανοτροφείων κ.λ.π.
Ἐν καταχλεῖδι: Τό ἄγχος χάνει δυστυχεῖς ὄχι μόνον
τούς ἰδίους τούς ἀνθρώπους, ἀλλά καί τούς οἰχείους καί
τούς συγγενεῖς καί τούς φίλους καί τούς γνωστούς χαί ὅλο
τό χοινωνιχόν γενικῶς περιβάλλον. ‘O 20ός αἰών ἕνας
αἰών τοῦ ἄγχους, τῆς ἀγωνίας, τοῦ φόβου καί τῆς ἀνα-
σφαλείας.
Ἧ Λύτρωσις
Καλή καί σωστή ἣ διάγνωσις καί τώρα πιό κάτω. Πῶς
6 σύγχρονος ἄνθρωπος θά λυτρωθῇ ἀπό ™y σιδερένια φυ-
λακή, πού 6 ἴδιος μπῆκε μέσα; Χωρίς νά τό ἀντιληφθῇ;
Πῶς ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος θά σπάσῃ τίς ἁλυσίδες, τίς
ὁποῖες μόνος τοὺυ ὁ ἴδιος πέρασε στά χέρια του; Πῶς ὁ
ἴδιος ἄνθρωπος θά βγῇ μέσα ἀπό τήν ὑψικάμινον τοῦ
ἄγχους;
Πῶς ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος θ᾽ ἀπαλλαγῇ τοῦ ἐφιάλτου
τοῦ «διηπειρωτικοῦ πυραύλου» πού ὁ ἴδιος κατασχεύα-
σεν; Ἑνός πυραύλου πού τόν τρομάζει ὄχι αὐτός καθ᾽
ἑαυτόν, ἀλλά τό ὅτι τόν βλέπει νά διασχίζῃ τούς αἰθέρες
οὐσιαστιχά. πνευματικά ἀκυβέρνητος ; Ἤ μᾶλλον ὁδη-
γούμενον ἀπό ἕνα κυβερνήτη πιλότο χωρίς ψυχήν; Μία
μηχανή σπουδαία μέν. ἀλλά πού τῆς λείπει ὁ χυβερνήτης-
Ἄνθρωπος;
Θαυμάζομεν τήν ἐξέλιξιν τοῦ τεχνικοῦ πολιτισμοῦ μας,
ἀλλά ταυτόχρονα καί τρομάζομε μέ τή σχέφη: Ποῦ ὁδη-
γούμεθα; Τί χρύβει ἣ Νέα Ἐποχή;
Μήπως πίσω ἀπό ™y ἀποφασιστικήν καμπήν τοῦ πολι-
τισμοῦ μας χρύβεται ὄχι μόνον ὁ ὄλεθρος ὁλοχλήρου TOD
26 Φωτεινή Πραμμή
ἀνθρωπίνου γένους : ὁ θάνατος ἤ τό χειρότερο : μιά ζωή
πού θά ζηλεύῃ τόν θάνατον; «Ἐβγᾶτε ἐσεῖς ol πεθαμένοι
νά μποῦμε ἐμεῖς ol ζωνταονοί;».
Πῶς θά ἀναπνεύσωμεν ἀπό τήν ἀσφυξία πού μᾶς προ-
χαλεῖ ἣ ἀπογοήτευσις τῶν πνευματιχῶν ἐρειπίων, πού τήν
ἔχει προκαλέσει ἣ διάψευσις τόσων ἐπαγγελιῶν, τόσων
πνευματικῶν προσδοχιῶν, εἰς τάς ὁποίας εἴχαμε στηρίξει
τήν ὅλην ζωήν μας; Πῶς θά λυτρωθῶμεν ἀπό τήν ἀπογοή-
τευσιν πού νοιώθομεν; Ἀπό μίαν ἀπογοήτευσιν σάν καί
ἐχείνην πού 6 ἴδιος O Ραββί ἔννοιωσε ὅταν πῆγε στή συκιά
χκαί εὗρε φύλλα μόνον; Καί ὅπως ἔδειξαν τά 2000 χρόνια
τῆς Χριστιανοσύνης, 7 ἀπογοήτευσις εἶναι ὁ μόνος ἐχθρός
ἀπό τόν ὁποῖον ὁ Χριστιανισμός μπορεῖ νά ἡττηθῇ. Διότι,
ἐπάλεψε μέ τούς Καίσαρας καί ἐνίκησε τούς Καίσαρας.
Ἐπάλεφε μέ τούς σοφούς καί ἐνίκησε τούς σοφούς. Ὅταν
ἐπάλεψε μέ TRV ἀπογοήτευσιν τῶν προσερχομένων O
αὐτόν μέ ἐλπίδας ἣ ἀπογοήτευσις ἐξερρίζωσε ἀπό μέσα
τοὺς ™y Πίστιν!
Ἕνας τρόπος ὑπάρχει. Ἕνα φάρμακον μοναδικόν καί
θαυματουργικόν προσφέρεται. Τό φάρμαχο πού ἔχει τή
φίρμα : «Μετασχηματισμός». Νά μετασχηματισθοῦμε, καί
ἀπό χαλοπροαίρετοι ἄνθρωποι «homo bonus», ἀπό
«homo religiosus», πού θρηνοῦμε γιά τό κατάντημά μας.
νά γίνουμε λεβέντες! Παλληκάρια! Ἀγωνισταί! Νά μετα-
σχηματίσουμε τό ἄγχος εἰς ἀγῶνα συγχεχριμένα καί
σταράτα ὄχι ἀερολογήματα. Βάζω συγχεχριμένον σχο-
πόν τῆς ζωῆς μου, θυσιάζω τίς συμβατικές μορφές καλο-
πέρασης. Ξεγράφω ἀπό τό ἡμερολόγιό μου καί διασχεδά-
σεις καί χρουαζιέρες καί διακοπές στάς Εὐρώπας… Δέν
ὑπάρχει σαλόνι. Δέν ὑπάρχε: καφενεῖο. Δέν ὑπάρχει λεω-
φορεῖο, πού νά μήν εἶναι γεμᾶτο ἀπό καλούς καί καλο-
προαίρετους πού περιμένουν (ματαίως βέβαια) νά ἀλλάξῃ
ΠΑΝΗΓΥΡΙΚῊ ΕΚΔΟΣΙΣ 27
νοοτροπία στό σύνολον, ὅλοι οἱ ἄνθρωποι. Μίαν νοοτρο-
πίαν πού τούς χρατάει δέσμιους στό ἄγχος, στήν ἀγωνία
χκαί oty ἀπελπισία. Πρέπει νά πάψωμεν, ἐάν θέλωμεν
ἀπό «τέχνα παιδίσχης νά γίνωμεν τέχνα τῆς ἐλευθέρας»,
νά πάψωμε νά χκοιτάζωμε ἐάν καί πόσοι σκέφτονται σάν
ἐμᾶς. Μία ὁδός σωτηρίας ὑπάρχει: Νά πετάξωμε τά «χα-
πάκια» τοῦ ἄγχους καί νά προχωρήσωμε μέ τήν Πίστιν
ὡς δύναμιν, ἀπό τῆς ἀγωνίας εἰς τόν ἀγῶνα.
Καί ἕνα τέτοιο πεδίο μάχης προσφέρει τό Ἵδρυμα
Πνευματικῶν Ἀξιῶν. Μήν περιμένωμε τί θά κάνῃ ὁ διπλα-
νός μας. Ὁ καθένας μας σάν τό ἀρματολόπουλο τοῦ 21:
«Μάνα, σοῦ λέω δέν μπορῶ τούς Τούρκους νά δου-
λεύω.. (δοῦλος μιᾶς ζωῆς ἄχαρης, ξερῆς σάν τήν ἐρημιά,
μιᾶς μικρῆς ζωῆς, χωρίς γεῦσι, εἶδος καί κάλλος…), θά
πάρω τό τουφέχι μου V& πάω νά πολεμήσω…». Ἔστω
%ol μόνος! Σάν τόν Λεωνίδα! Σάν τόν Ἀθανάσιο Διάχο!
Σάν τόν π. Κοσμᾶ Γρηγοριάτη! Σάν τόν Ραούλ Φαλερώ,
τόν γνωστό σ᾽ ὅλο τόν κόσμο ὡς «τυχοδιώχτη τῆς ἀγά-
πης» καί «φίλο τῶν λεπρῶν».
Τόση δυστυχία δίπλα μας καί μαχριά μας πού περιμέ-
νει νέους Σαμαρείτας, πού θά σώσουν καί τόν ἑαυτόν Toug
χκαί τούς ἄλλους ἀπό τόν «καρκῖνο» πού λέγεται ἄγχος.
Ἐπειδή, ὡς ἔλεγον καί οἱ θαυμάσιοι ἐκεῖνοι πρόγονοί
μας, 1 ἐπανάληφις εἶναι μήτηρ τῆς μαθήσεως, &g θυμη-
θοῦμεν ἀπό τάς ἐγκυκλίους σπουδάς μας ὡρισμένας :
Βασιχάς ἀρχάς τῆς θεωρίας τοῦ Πολιτισμοῦ.
᾿Ἐρώτημα 1ον : Τί εἶναι Πολιτισμός;
Μέ τήν ἔννοια τοῦ Πολιτισμοῦ χωρίζομε γενικά τά ἔργα
χαί ὅλα τά ἐπιτεύγματα τοῦ ἀνθρώπου ἀπό ὅ τι γίνεται
ἀπό μόνο του μέσα στό φυσιχό κόσμο. Δηλαδή χωρίζομε
τά δημιουργήματα τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τά φυσικά πράγ-
28 . Φωτεινή Πραμμή
ματα. τά ὁποῖα δημιουργοῦνται μόνα τοὺυς χωρίς καμμιά
ἐπέμβαση τοῦ ἀνθρώπου. Φύονται ἀφ᾽ ἑαυτῶν. Μέ ἄλλα
λόγια, ὁ Πολιτισμός εἶναι δημιούργημα τοῦ ἀνθρώπου.
Εἶναι ἡ ἱστορία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Τά βήματά του
πάνω στή γῆ. ‘O Πολιτισμός ἐχδηλώνεται μέ τό ξύπνημα
τῆς αὐτογνωσίας, τῆς συνειδήσεως τοῦ ἀνθρώπου χαί τήν
χρησιμοποίησίν της (μέ ἐργαλεῖα κ.λ.π.) γιά τήν μεταλλα-
γή τῆς φύσεως καί τήν γνῶσιν τῶν μυστικῶν TNG, τῶν μυ-
στηρίων g, ὥστε νά τήν καταχτήσῃ.
Κυριολεκτικῶς πολιτισμός θά πῇ προσπάθεια ὑπερό-
χου συμβιώσεως τῶν ἀνθρώπων εἰς τήν πόλιν (Πόλιν-Κρά-
τος) (ἄς θυμηθοῦμε τόν Ὑπέρ Ἀδυνάτου Λόγον τοῦ Λυσία
ἥ τόν σεβασμόν τῶν Νόμον τῆς Πόλεως ὑπό τοῦ Σωχρά-
τους), πού σημαίνει, ὅτι πολιτισμένοι ἄνθρωποι δέν εἶναι
ἐχεῖνοι πού κάνουν ἔργα εὐημερίας διά τόν ἑαυτόν των
μόνον χαί τούς συγχρόνους των, ἀλλ᾽ ἐχεῖνοι πού, ἐν ἐπι-
γνώσει τῆς θείας των ἀποστολῆς καί τοῦ θείου τῶν προο-
ρισμοῦ, ἀποτελοῦν διά τό πάσης φύσεως ἔργον των φο-
ρεῖς σπουδαίων μηνυμάτων διά τούς ἐπερχομένους.
Ἐρώτημα 2ον: Ποῖος εἶναι ὁ σχοπός τοῦ Πολιτισμοῦ;
Μόνον ὅταν οἱ ἄνθρωποι προσπαθοῦν ἐνσυνειδήτως νά
ζοῦν, νά σχέπτωνται, νά συμπεριφέρωνται σύμφωνα μέ τίς
προσταγές τῶν Πνευματικῶν Ἀξιῶν, νά τάς Staxovody,
χαί ἐν ἀνάγχῃ νά θυσιάζωνται ὑπέρ αὐτῶν (Σωχράτης),
τότε καί μόνον δύναται νά γίνεται λόγος περί Πολιτισμοῦ
Πνευματικοῦ. Σχοπός τοῦ Πολιτισμοῦ εἶναι ὁ ἀνθρωπι-
ouds, i ἐπιδίωξις τῆς τιμιότητος.
᾿Ἐρώτημα 8ον: Καί τί εἶναι τέλειον;
Ἧ ἀπάντησις στό ἐρώτημα αὐτό εἶναι δύσκολη, διότι
συνδέεται μέ γενικωτέρας κοσμοθεωργητικάς θέσεις καί
μεταφυσικάς ἀναζητήσεις. Τό τέλειον εἶναι τό ἀνεπανά-
ΠΑΝΗΓΥΡΙΚῊ ΕΚΔΟΣΙΣ 29
ληπτο, τό μοναδιχό, πού ἀποτυπώθηχε σάν τό ἀνώτερο
προϊόν τῆς ἐλεύθερης ἀτομικῆς καί συλλογικῆς πνευμα-
τικῆς προσπαθείας σέ συγχεχριμένη ἐποχή καί ὡρισμένον
τόπον. πού τό νόημά του καί ἣ οὐσία του δέν χάνονται
ἀκόμη καί ὅταν ἐκλείφουν οἱ δημιουργοί του (K68pog),
ἀλλά ἐξακολουθοῦν νά ἀσχοῦν ἐπιρροήν καί στό μέλλον.
ὅπως συνέβη μέ τούς μεγάλους πολιτισμούς τοῦ παρελθό-
ντος. Πραγματική ἐλευθερία ἀποκτᾷ ὁ ἄνθρωπος, ὅταν
ἐνσυνείδητα στό ὄνομα ἑνός ὑψηλοῦ χρέους ὑπερνιχήσῃ
τά πάθη του ἤ ὅταν ἐνσυνείδητα θέσῃ τό πάθος του (μέ
τήν ἔννοια τῆς ἐσωτερικῆς ὁρμῆς) στή δημιουργία και-
νούργιας ἱστορικῆς ζωῆς: αὐτοῦ τοῦ εἴδους ἣ ἐλευθερία
ἀποτελεῖ ™Y προὐπόθεσιν γιά τήν καρποφορία τοῦ Πνευ-
ματικοῦ Πολιτισμοῦ.
Ἐρώτημα 4ov :Ἔχομεν χρίσιν τοῦ Πολιτισμοῦ μας;
‘H λέξις κρίσις, ὡς προχύπτει ἀπό τά λεξικά καί τάς
ἐγχυχλοπαιδείας, ἔχει ποικίλην, πολυσήμαντον, πολύ-
πλεῦρον, πολυσύνθετον καί πολυδιάστατον ἔννοιαν.
Ἐνδειχτικῶς : Ἔχομεν χρίσιν βιολογικήν ἑνός ἀνθρώ-
που, ὅταν ἔχῃ ἀποσυντεθῆ τό ἀνοσοποιητικόν του σύστη-
μα. ὅταν, φέρ᾽ εἰπεῖν, παράγῃ ὀλιγώτερον ἤ περισσότερον
τοῦ δέοντος σάχχαρον. χοληστερίνην. σίελον κ-λ.π. Ἔχο-
μεν οἰκονομικήν κρίσιν. διεθνῆ ἤ ἐθνική, ὅταν ἣ προσφορά
χκαί 1 ζήτησις οἰκονομικῶν ἀγαθῶν δέν συμπορεύονται.
“Exouev χρηματιστηριαχήν χρίσιν. ὅταν αἱ χρηματιστηρια-
χκαί πράξεις «ὡς αἱ ἀγοραί ἤ πωλήσεις ἀξιῶν (μετοχῶν,
ὁμολόγων) δέν ὁδηγοῦνται ἀπό τά οἰκονομικά μεγέθη, δέν
ἀντανακλοῦν τήν οἰκονομικήν πραγματικότητα τῆς στιγμῆς
(ἐπενδύσεις. παραγωγή. παραγωγικότης-χέρδη χκ.λ.π.).
ἀλλά ἀπό χερδοσχοπικούς παράγοντες.
Ἔχομεν χρίσιν θεσμῶν, φέρ᾽ εἰπεῖν εἰς τήν οἰκογένειαν,
ἐχ τῆς αὐξήσεως τῶν διαζυγίων. Ἔχομεν χρίσιν εἰς τήν δι-
χαστιχήν ἐξουσίαν. ὅταν ἔχωμεν νόμους ἀρίστους καί δι-
30 Φωτεινή Πραμμή
χαστήρια, ἀλλά δέν βλέπομεν πουθενά δικαιοσύνην.
Ἔχομεν χρίσιν πολιτικήν, ὅταν δέν ἔχωμεν σταθεράν.
ἰσχυράν χαί μακροχρόνιον Κυβέρνησιν.
Ἔχομεν διεθνῆ κρίσιν, ὅταν ἔχωμεν πολέμους, ἀναστα-
τώσεις, ἐπαναστάσεις.
“Eyopev, λέγουν, καί κρίσιν πολιτισμοῦ :
Σπεύδουν δέ ἁπανταχοῦ τῆς γῆς δοκησίσοφοι ἀσθμαί-
νοντες (διά νά προλάβουν μήπως ἄλλοι προλάβουν καί
τούς ὑφαρπάσουν τόν χότινον τῆς ἀπό χαθέδρας αὖθεν-
τίας), καί μᾶς λένε: «Ξέρετε ; Ἔχομεν χρίσιν Πολιτισμοῦ,
διότι ἔχομεν χρίσιν τῶν Πνευματικχῶν Ἀξιῶν». Παραχκάμ-
πτοντες τό γεγονός. ὅτι πολλοί &t αὐτούς δέν πιστεύουν
εἰς τόν Θεόν καί τάς Πνευματικάς Ἀξίας. τό Ἵδρυμά μας
Πνευματικῶν ᾿Αξιῶν τούς ἀπαντᾷ: «Μά! Ὦ ἀγαθοί! Αἱ
Πνευματικαί Ἀξίαι, ὡς ἀξίαι πνευματικαί, δέν ὑπόκειν-
ται εἰς κρίσεις (μεταβολάς, ὑποχωρήσεις, μειώσεις,
ἐξάρσεις ἀφανισμοῦ). δηλαδή εἰς μεταλλαγάς τοῦ φυσι-
χοῦ χόσμου, %’ ὅσον εἶναι αἰώνιαι-ἀθάνατοι-ἀξιώματα
(Βλέπε Ἐπετηρίδα μας 1999). Συνεπῶς δέν διέρχεται
κρίσιν ὁ πολιτισμός, διότι τάχα διέρχονται χρίσιν αἱ
Πνευματικαί Ἀξίαι. ‘0 ἄνθρωπος. ὡς σωματιχή, φυχική
καί διανοητική ὑπόστασις πέταξε ἀπό πάνω του τάς
Πνευματικάς Ἀξίας καί ἔμεινε γυμνός. Καί λέγει ὅπως 6
Ἀδάμ: “.«τῆς φωνῆς σου ἤχουσα περιπατοῦντος ἐν τῷ
Παραδεισω χκαί ἐφοβήθην. Ὅτι γυμνός εἶἰμι καί ἐχρύ-
Bry…”…». Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος, ἀντί νά ἀναζητήσῃ
τήν πρωταρχιχήν αἰτίαν τῆς δικῆς του χρίσεως (καταπτώ-
σεις. ἐρειπώσεις, ἠθική γύμνια), εὑρίσκει τά «ἐρζάτς», τά
ὑποχατάστατα: «…ἣ γυνή, ἥν ἔδωκας μετ᾽ ἐμοῦ, αὕτη μοι
ἔδωχεν ἀπό τοῦ ξύλου καί ἔφαγον…» Ὅ ἐστι μεθερμη-
νευόμενον. «Σύ φταῖς πού μοῦ ἔδωσες τέτοια γυναῖκα».
ΠΑΝΗΓΥΡΙΚῊ ΕΚΔΟΣΙΣ 31
«Ἄλλοι φταῖνε». «Τό κατεστημένο». Οὐχί ἐγώ, ἀπαντᾷ. ὁ
σύγχρονος ἄνθρωπος. Εἶναι ἣ ἔκτοτε αἰώνιος ἀπάντησις,
συνεχής χκαί ἀδιάλειπτος ἀπάντησις τοῦ ἀνθρώπου στή
φωνή τῆς συνειδήσεώς του.
Πότε ἔχομεν χρίσιν πολιτισμοῦ;
Ποῖα εἶναι τά κύρια χαραχτηριστικά μιᾶς τοιαύτης
χρίσεως;
Κύριον χαραχτηριστικόν τῆς χρίσεως πολιτισμοῦ εἶναι
N «Ὕβρις» -ὅπό εὐρεῖαν ἔννοιαν.- Τουτέστιν, ἣ ἀσεβής
ἀνατροπή τῆς ὑπό τοῦ Δημιουργοῦ Τάξεως ὄχι μόνον εἰς
τόν Φυσικόν ἀλλά καί εἰς τόν Πνευματικόν Κόσμον. Κα-
τά λαϊκήν ἔχφρασιν, «σηχώθηχκαν τά πόδια καί κτύπησαν
τό χεφάλι».
Δεῖγμα σεβασμοῦ τῆς φυσιχῆς καί ἠθικῆς τάξεως. ‘H
μητέρα κατά τήν φυσικήν τάξιν ἀγαπᾷ τό τέχνον της. Κα-
τά τήν πνευματικήν τάξιν δέν ψευδομαρτυρεῖ ὅμως χάριν
τοῦ παιδιοῦ της. Ὑποτάσσει εἰς τάς Πνευματικάς Ἀξίας
τάς ὑλικάς ἀξίας.
Δεῖγμα ἀνατροπῆς τῆς φυσικῆς καί πνευματικῆς τάξε-
ὡς εἶναι ἣ παραβολή τοῦ μεγάλου Δείπνου. Οἱ προσκε-
χλημένοι μικρόνοες ὑπέταξαν εἰς τό ὀλιγώτερον σπου-
δαῖον (τόν ἀγρόν κ.λ.π) τό περισσότερον σπουδαῖον (μέ-
Yog δεῖπνος μή ἐπαναληφθείς). Ἣ ἰσορροπία ἐπιβάλλει
νά ὑποτάσσῃ ὃ ἄνθρωπος εἰς τά περισσότερον σπουδαῖα
τά ὀλιγώτερον σπουδαῖα. ‘O Σωκράτης λέγει : «.. ἑλοίμην
δέ ἄν ἔγωγε ἀδικεῖσθαι ἤ ἀδικεῖν…» (ἐάν μέ ἔθεταν ἐνώ-
πιον διλήμματος, νά ἀδικήσω ἤ νά ἀδικηθῶ, θά προτι-
μοῦσα νά ἀδικηθῶ παρά νά ἀδικήσω), ἐνῷ «…οὐδέ ἀδι-
χούμενον ἄρα ἀνταδικεῖν, ὡς οἱ πολλοί οἴονται, ἐπειδή γε
οὐδαμῶς δεῖ ἀδικεῖν…» (ol περισσότεροι νομίζουν σω-
στόν νά ἀδικήσουν παρά νά ἀδικηθοῦν).
32 Φωτεινή Πραμμή
Δεῖγμα τῆς χρίσεως ἔχομεν ἁπτόν. Ἠχούσθη ὅτι εἰς τό
θέμα τῆς συμπεριφορᾶς μας πρός τόν πόλεμον τῆς Σερ-
βίας δέον νά πρυτανεύῃ ὄχι τό συναίσθημα, ἀλλά ἣ λογι-
χή. Δηλονότι τό ἐθνιχόν συμφέρον. Ὄχι τό δίκαιον, τό κα-
τά θεῖον καί ἀνθρώπινον κοινωνικχόν κανόνα ἀγαθόν, τό
ὀρθόν, ἀλλά τό σχόπιμον, τό ἰδιοτελές (ἐθνικόν).
Ματαίως ἑκατομμύρια ἀνθρώπων εἰς ὅλον τόν κόσμον
2500 χρόνια τώρα, ἐδιδάχθησαν εἰς τά σχολεῖα τό δεῖ πει-
θαρχεῖν Θεῷ μᾶλλον ἤ ἀνθρώποις. Ἢ Ἀντιγόνη παρέβη
νόμον τῆς Πολιτείας.Ὁ Κρέων παρέβη τόν νόμον τοῦ
Θεοῦ. Αἱ ἔσχατοι συνέπειαι γνωσταί.
Ὁ Πέτρος καί ὁ Ἀνδρέας ὡς ἁλιεῖς ἰχθύων εἶχον κάποιο
χέρδος. «Ὡς ἁλιεῖς ἀνθρώπων εἶχον μεῖζον καί κρεῖσσον
χέρδος…».
Εἰς τούς τοίχους τῶν τάφων τῶν ἀειμνήστων περιφή-
μὼν Προέδρων τῶν Η.Π.Α. εἶναι χεχαραγμένα ἀθάνατα
ἀποφθέγματα τούτων. Ποῖος ἐκ τῶν νεωτέρων Προέδρων
τῶν ΗΠΑ διδάσκεται ἐξ αὐτῶν ; Ὑπερηφανεύονται λόγῳ,
ἔργῳ καί δυνάμει διά τούς ὑπερόχους τούτους προγόνους
των; Σέ τί ὠφελοῦν αἱ πόζαι εἰς τάς ὑποχριτικάς ἐθνικάς
ἑορτάς; Ὁμοίας τελετάς δέν ἐτέλουν καί οἱ Καίσαρες; Τί
τούς ὠφέλησαν;
“Av θυμηθοῦμε πῶς ἐπερνοῦσαν ol ὅμηροι εἰς τήν
ἀρχαιότητα. Πῶς ὁ Φίλιππος ἐξετράφη ὡς ὅμηρος τῶν
Θηβῶν καί ἄς συγχκρίνωμεν τήν περίπτωσιν μόνον τῶν
ἀγνοουμένων τῆς Κύπρου καί τῶν βιασθεισῶν γυναικῶν
καί κορασίδων, τῶν ἐχτελεσθέντων ἀγωνιστῶν τῆς E.0.K.A.
καί ἐσχάτως τοῦ Ὀτσαλάν. Θά νοσταλγήσωμεν, ol ζῶντες
εἰς τόν αἰῶνα τῶν πυραύλων, τά ἤθη τῆς ἐποχῆς Ἀβραάμ.
Τοῦτα πού ζοῦμε δύοντος τοῦ 2000 αἰῶνος δέν εἶναί τι
τό φυσιολογικόν. Δέν εἶναι νορμάλ εἶναι φάλτσο. ἔκτρω-
ΠΑΝΗΓΥΡΙΚῊ ΕΚΔΟΣΙΣ 33
μα, ἀνώμαλο στραπατσάρισμα, σάν νά ἀρρώστησε T ἴδια
7 ἱστορία «Ἱστορική λευχαιμία» Ἀποκορύφωμα τοῦ ναυ-
αγισμένου ἐκ τοῦ Προπατορικοῦ Ἁμαρτήματος ἀνθρώ-
που! Ἀνατριχιαστικό, ἀπαίσιο, καί σιχαμερό, τραγικό
κατάντημά μας.
Πέραν τῆς συγχύσεως ταύτης, ὁ 20ός αἰών χαραχτηρί-
ζεται ὡς πρός τάς ἀλλοιώσεις, τάς διασπάσεις τῶν
ἐννοιῶν, τάς διαστρεβλώσεις, τάς παραποιήσεις.
Χαραχτηριστιχῶς ἄς σταθοῦμε στήν ἔννοιαν τοῦ ὅρου
«μόρφωσι ς». Ἀντί τοῦ ὅροιν μόρφωσις («γιά συμ-
μορφώσου, γιά συνετίσου…») ἔχομε τόδιάβασμα. Ἡ
θεοποίησις τῆς γνώσεως, ὅτι δηλαδή μέ τά διπλώματα καί
τά πολλά πανεπιστήμια αὐτά καθ᾽ ἑαυτά θά οἰχοδομήσω-
μεν περίλαμπρον πολιτισμόν.
Ἐνδεικχτικῶς : ‘O Βίκτωρ Οὑγχώ ἔλεγεν, ὅτι χτίζοντας
κανείς ἕνα σχολεῖον χλείνει μιά φυλακή. Καί τό ὅραμα τοῦ
Οὐὑγχώ ἐπραγματοποιήθη κατά τήν μίαν πλευράν. Ἐπλημ-
μύρισεν ὁ Κόσμος ἀπό σχολεῖα, Πανεπιστήμια, Σχολάς,
Φροντιστήρια, Ἰνστιτοῦτα, Ἀκαδημίας κ.λ.π., μά καμμιά
φυλακή δέν ἐχλείσθη. Μέ ™y διαφοράν ὅτι, ἀντί τοῦ Γιάν-
νη Ἁγιάννη, ἔχομεν τώρα τόν μορφωμένον καί τόν
πτυχιοῦχον (ἄς θυμηθοῦμε τήν Ἑταιρείαν τῶν δολοφόνων).
Καί τό σπουδαῖο, ὅτι τό ἔγκλημα τοῦ σπουδασμένου γίνε-
ται μέ τρόπον πού κανένας ποινιχός νόμος δέν μπορεῖ νά
συλλάβη. Ἢ ἐγκληματιχότης τοῦ ἀγραμμάτου μπαίνει
στήν φυλαχή, ἣ ἐγχληματικότης ὅμως τοῦ ἐγγραμμάτου
δέν μπαίνει σέ καμμιά φυλακή .Τοὐναντίον μεταβάλλει ™y
χοινωνίαν εἰς φυλακήν. Ὡς ἐάν 6 Νέρων ὑπῆρξεν Νέρων
διότι δέν εἶχε λάβει μόρφωσιν, ἐνῷ ἦτο μαθητής τοῦ μεγά-
λου ΡῬωμαίου σοφοῦ Σενέκα. Ὡς ἐάν ὁ Ἀλχιβιάδης ἦτο
Ἀλχιβιάδης διότι δέν ἐμορφώθη κοντά στόν Σωχράτην, τοῦ
ὁποίου ὑπῆρξεν ὁ «καλύτερος» μαθητής.
84 Φωτεινή Πραμμή
Ἀλήθεια, ποῦ ὁδηγοῦν οἱ φαντασιώσεις ;
‘0 2065 αἰών ὑπῆρξεν ὁ διδακτικώτερος αἰών τῆς
ἀνθρωπίνης Ἱστορίας. Διότι, ἐνῷ ὁ ἄνθρωπος ἧτο δια-
νοητικά ἱκανώτατος (διέσπασεν τό ἄτομον τῆς ὕλης- πῆγε
στά ἄστρα…), ἧτο πνευματικά ἀποβιτανωμένος; Τό νά
πάθῃς ἀποβιταμίνωσιν ἀπό ἔλλειψιν τροφίμων καί νεροῦ
τό καταλαβαίνει κανείς.
Τό νά πετάξῃς τά τρόφιμα καί νά πάθῃς ἀποβιταμίνω-
σὴ εἶναι σχιζοφρενιχό».Τό νά ἔχῃς τάς Πνευματικάς Ἀξίας
πού σοῦ κληροδότησαν αἰῶνες μέ αἷμα καί δάκρυα καί
πού 1 ἀντοχή των ἐχαλκχηδεύθη εἰς τήν ὑψικάμινον χιλιε-
τιῶν καί νά τίς πετάξῃς ἀπό μέσα. σου, διότι δέν ἀντελή-
φθης τήν ζωογόνον φύσιν των, εἶναι τερατούργημα.
᾿Ἐρώτημα ὅον: Εἶναι δικαιολογημέναι v ἀμφιβολία,
N ἀνησυχία, ἣ ἀγωνία διά τό τί τέξεται | ἐπιοῦσα;
Ἐξ ὅσων ἐλέχθησαν ἀμέσως προηγουμένως, ἣ ἀπάντη-
σις εἶναι αὐτονόητος. Εἶναι σχεδόν καθολική ἣ κραυγή
διά τήν πορεία τοῦ πολιτισμοῦ, σέ ἐποχή πού οἱ φυσικές
ἐπιστῆμες καί ἣ τεχνολογία συνεχίζουν σταθερά τούς ὑφη-
λούς ἀνοδικούς των ρυθμούς. Εἶναι τό δέος πού προχα-
λοῦν οἱ τεράστιες δυνατότητες, μέ τίς ὁποῖες ἣ τεχνολογία.
ὁπλίζει τόν ἄνθρωπο. Εἶναι 7 ἀγωνία πού ἔγινε καί στόν
ὕπνο ἀκόμη σύντροφος τοῦ ἀνθρώπου μέ τά μέσα ἀκριβῶς
ἐχεῖνα, μέ τά ὁποῖα ὁ ἴδιος ἐκαυχᾶτο ὅτι θά ἀπαλλαγῇ
ἀπ᾽ αὐτήν.
᾿Ἐρώτημα θον: Ὑπάρχει τρόπος σωτηρίας;
Ναί, ὑπό τήν προὐπόϑεσιν ὅτι θά εὑρίσκετο τρόπος,
πού οἱ παράγοντες πολιτισμοῦ νά διαμορφώσουν «ἀνθρώ-
πους». Δυστυχῶς, ὡς ἔχουν σήμερα τά πράγματα, οὐδείς
ἐκ τῶν παραγόντων τοῦ πολιτισμοῦ (ἐπιστήμη, τέχνη,
γράμματα. φιλοσοφία, πολιτική) εἶναι εἰς θέσιν νά δια-
ΠΑΝΗΓΥΡΙΚῊ ΕΚΔΟΣΙΣ 35
μορφώσῃ ἀνθρώπους. ‘0 μόνος ἐναπομένων παράγων
εἶναι ἡἣ Ἐκχλησία. Ἀλλ᾽ ὅπως διερωτᾶται καί ὁ Βασίλειος
Σταθάκης (Ἀκτῖνες Νοέμβριος 1988): «…ἣ Ἐκχλησία, ἡ
χοινωνία τῶν πιστῶν, στίς παροῦσες συνθῆκες, τό ἀνοι-
χτόκαρδο σπίτι τοῦ «Πατέρα» τῆς Παραβολῆς πού περι-
μένει τό ἐξουθενωμένο παιδί – καί εἰς τήν προχειμένην
περίπτωσιν ἕνα κουρασμένο καί δύοντα πολιτισμό – γιά
νά τοῦ δώσῃ τήν ἐλπίδα γιά ἕνα στάδιο ζωῆς. Ἕνα μεγάλο
ἐρωτηματικό καί ἀκόμη ἕνα μεγαλύτερο χρέος γιά ὅλους
μας». Εἶναι ἱκανή 7 Ἐχχλησία μας;
Αφήστε μια απάντηση