Παῦλος Κ.Τούτουζας
Ὁμ. Καθηγητής – Διευθυντὴς τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἱδρύματος Καρδιολογίας (ΕΛ.Ι.ΚΑΡ.)
Ὁ σφυγμὸς εἶναι ἡ γλῶσσα τῆς καρδιᾶς, ἔλεγαν οἱ ἀρχαῖοι τῆς Αἰγύπτου. Ὁ Ἀλκμαίων διακρίνει τὶς ἀρτηρίες ἀπὸ τὶς φλέβες, ὁ Ηρόφιλος μᾶς λέει ὅτι οἱ σφυγμοὶ στὶς ἀρτηρίες ἔχουν μέγεθος, συχνότητα, εἶναι τόσοι στὸ λεπτό, ἐμφανίζουν ἀρρυθμίες. Ἔτσι καὶ σήμερα ὅταν βάζεις μαλακὰ τὸ δάχτυλό σοῦυ στὴ μία ἢ στὴν ἄλλη καρωτίδα καὶ ὁ σφυγμὸς εἶναι καλὸς καὶ δυνατὸς συμπεραίνεις ὅτι δόξα τῷ Θεῶ καλὰ πάω ἀπὸ μυαλά, τὸ αἷμα ἄφθονο πάει στὸ κεφάλι. Τὸ ἴδιο ἰσχύει ὅταν ψηλαφᾶς τὴν ἀρτηρία στὸν καρπό, ἐκεῖ ποὺ παίρνουμε τὸ σφυγμὸ συνήθως καὶ πάλι εἶσαι εὐχαριστημένος ὅτι μὲ καλὸ σφυγμὸ δὲν φταίει σὲ τίποτα ἡ κυκλοφορία ἐὰν τὰ χέρια σου εἶναι κρύα ἢ χλωμά, ἀφοῦ πλούσιο εἶναι τὸ αἷμα ποὺ κατεβαίνει μέχρι τὰ νύχια. Καὶ ἀσφαλῶς τὸ ἴδιο συμπέρασμα βγάζεις ὅταν ψηλαφᾶς καλὸ σφυγμὸ στὴ ραχιαία ἀρτηρία τοῦ ἄκρου ποδός, ἤγουν στὴ ράχη τοῦ κουτουπιέ, τότε πάλι καὶ μὲ κρύα πόδια ἐσὺ ὑποστηρίζεις ὅτι ἡ κυκλοφορία σου εἶναι θαυμάσια στὶς γάμπες καὶ τὰ πόδια, ἀφοῦ τὸ αἷμα κατεβαίνει πλούσια μέχρι ἐκεῖ κάτω. Ἔτσι ἡ ἐξέταση τῆς κυκλοφορίας τοῦ αἵματος γίνεται ἁπλά, γρήγορα καὶ συμπληρώνεται μὲ τὴν ἐπισκόπηση, ποὺ βλέπει ὁ ἰατρὸς τὸ χρῶμα τοῦ δέρματος στὸ πρόσωπο – χέρια – πόδια καὶ βγάζει γρήγορα συμπεράσματα γιὰ τὴν κυκλοφορία ὅτι εἶναι φυσιολογική, ἀκόμη κι ὅτι δὲν ἔχεις ἀναιμία. Γιὰ ὅσους δὲν κατέχουν ἡ ἀορτὴ εἶναι τὸ μεγάλο κανάλι ἀπὸ τὸ ὁποῖο οἱ καρωτίδες ξεκινοῦν γιὰ νὰ δώσουν αἷμα στὸ κεφάλι. Οἱ ἀρτηρίες στὰ χέρια ξεκινᾶνε ἀπὸ τὴν ἀορτὴ γιὰ νὰ πάρουν αἷμα τὰ δύο ἄνω ἄκρα και τὸ κανάλι αὐτὸ τῆς ἀορτῆς διχάζεται χαμηλὰ στὸ κάτω μέρος τῆς κοιλιᾶς – λεκάνης. Ἀπὸ αὐτὸ τὸ διχασμὸ προκύπτουν οἱ δύο λαγόνιες, δεξιὰ καὶ ἀριστερά, ἀρτηρίες ποὺ παρακάτω θὰ ὀνομασθοῦν μηριαῖες, παρακάτω στὴν κνήμη κνημιαῖες και τέλος στὸν ἄκρο πόδα (κουτεπιὲ) ραχιαῖες.
Θυμᾶμαι, λέει ἕνας φίλος, ὅτι πῆγα στὸ γιατρὸ πρὶν λίγα χρόνια, ἐκεῖνος ἀκούμπησε τὸ χέρι στὴν κοιλιὰ καὶ σκέφτηκε ἀνεύρυσμα τῆς ἀορτῆς. Χτυποῦσε, λέει, ἡ ἀορτὴ σὲ κάθε σφυγμὸ τὰ δάχτυλὰ του καὶ ὅτι αὐτὸ ἐκτεινόταν σὲ εὐρεία ἐπιφάνεια τῆς κοιλιακῆς χώρας. Μοῦ σύστησε ἀμέσως καὶ ἔκανα triplex τῆς κοιλιακῆς ἀορτῆς, δηλαδὴ ἐξέταση τῆς ἀορτῆς στὴν κοιλιὰ μὲ ὑπερήχους. Ὁ γιατρός, λοιπόν, βρῆκε ὅτι στὴν κοιλιὰ ἡ ἀορτὴ εἶναι διατεταμένη καί, ὤ ! τῆς ἀγωνίας μου, τὸ triplex ὑπερήχων ἐπιβεβαίωσε τὴν ὑποψία. Ἡ μεγίστη διάμετρος τοῦ ἀνευρύσματος ἦταν 5,6 ἑκατοστά (ἑκ.) ἐνῷ θὰ ἔπρεπε νὰ εἶναι φυσιολογικὰ περὶ τὸ 1,7 ἑκ. σὲ μένα τὸν ἄνδρα καὶ 1,5 ἑκ. κατὰ μέσον ὅρο στὴ γυναῖκα. Ὁ γιατρὸς χαμογέλασε ὅταν εἶδε τὴν ἀπάντηση, ἐπειδὴ λέει τὸ ἀνεύρυσμα ἦταν κάτω ἀπὸ τὶς δύο νεφρικὲς ἀρτηρίες, οἱ ὁποῖες ἐκφύονται-βγαίνουν ἀπὸ τὴν ἀορτὴ γιὰ νὰ αἱματώσουν ἀντιστοίχως τοὺς νεφρούς. Εὐτυχῶς οἱ νεφρικὲς ἀρτηρίες εἶναι λίγο ψηλὰ στὴν κοιλιὰ καὶ ἡ κοιλιακὴ ἀορτὴ δὲν ἔχει κλάδους παρακάτω, γι’ αὐτὸ ὁ γιατρὸς χαμογελοῦσε: τώρα ἡ ἐγχείρηση θὰ εἶναι εὔκολη, μοῦ εἶπε, χωρὶς νὰ μπερδεύονται στὸ χειρουργικὸ πεδίο οἱ ἀρτηρίες τῶν νεφρῶν καὶ νὰ πάθουν ζημιά.
Πράγματι ἔκανα ἐγχείρηση χωρὶς πρόβλημα, ὁ χειρουργὸς ἔβαλε τεχνητὸ μόσχευμα στὴ θέση τοῦ ἀνευρύσματος γιὰ νὰ περνάει μέσα ἀπὸ αὐτὸ τὸ αἷμα . Πᾶνε δέκα χρόνια τώρα καὶ αἰσθάνομαι καλά. Οὔτε συζήτηση τότε ὁ γιατρὸς νὰ ἀφήσουμε τὸ ἀνεύρυσμα τῶν 5,6 ἑκ. χωρὶς ἐγχείρηση. Φοβόταν μὴ ἐκραγεῖ… Πελοποννησιακὸς Πόλεμος, δηλαδὴ νὰ μὴ ἐπαναληφθεῖ τὸ σφάλμα τοῦ Περικλῆ τῶν Ἀθηνῶν καὶ τοῦ Ἀρχίδαμου τῆς Σπάρτης, ποὺ μέσα σὲ 27 χρόνια κατέστρεψε ὁ πόλεμος ὅλο τὸ Αἰγαῖο, ἔφθασε στὴ Σικελία καὶ ἀπὸ τότε Σπάρτη καὶ Ἀθήνα δὲν ἔχουν δεῖ Θεοῦ πρόσωπο. Τὸ εὐτύχημα εἶναι ὅτι σήμερα ἔχουμε πολὺ ἁπλὲς ἐξετάσεις, τοὺς ὑπερήχους – τρίπλεξ γιὰ νὰ παρακολουθοῦμε τὴν ἀορτὴ καὶ τὶς ἀρτηρίες. Στὴν ἀμφιβολία ὑπάρχει καὶ ἡ ἀξονικὴ τομογραφία πρὸς λύση τοῦ προβλήματος.
Σήμερα ἀντὶ χειρουργικῆς ἐπέμβασης μπορεῖ νὰ γίνει τοποθέτηση τοῦ μοσχεύματος στὴν κοιλιακὴ ἀορτὴ μὲ καθετηριασμὸ ἀπὸ εἰδικὸ ἐπεμβατικὸ ἰατρό. Μὲ τὴν ἐνδοαγγειακὴ αὐτὴ διόρθωση ὁ πάσχων ἐξέρχεται νωρίτερα ἀπὸ τὸ νοσοκομεῖο, μπορεῖ νὰ ‘βγεῖ τὴν ἑπομένη ἢ τὴν μεθεπομένη, ἂν καὶ στὴν ἐγχείρηση συνήθως δὲν ξεπερνάει τὶς τρεῖς – τέσσερις ἡμέρες ἡ μετεγχειρητικὴ παρακολούθηση στὸ νοσοκομεῖο. Ὡς πρὸς τὴν ἐπιβίωση δὲν ὑπάρχουν διαφορὲς μεταξὺ τῆς ἐγχείρησης καὶ τοῦ καθετηριασμοῦ. Ὡστόσο σχετικὴ μελέτη ἔδειξε ὅτι μὲ τὸν καθετηριασμὸ ἡ ἀνάγκη πρὸς ἐπανεπέμβαση ὑπάρχει καὶ μάλιστα σὲ ποσοστὸ 14% στὰ ἑπόμενα 4 χρόνια. Παρὰ ταῦτα ἡ ἐνδοαγγειακὴ διόρθωση μὲ καθετηριασμὸ εἶναι πιὸ συχνὴ ἀπὸ ὅσο ἡ χειρουργικὴ καὶ ὁ λόγος μᾶλλον εἶναι ὅτι ἡ ἐπιστήμη πιστεύει στὴν τεχνολογία καὶ ἔτσι στὸ ἐγγὺς μέλλον θὰ διορθωθοῦν οἱ σχετικὲς ἀτέλειες αὐτῆς τῆς ἀναίμακτης μὲ καθετηριασμὸ ἐπέμβασης.
Τὸ πρόβλημα, λοιπόν, στὸ ἀνεύρυσμα τῆς ἀορτῆς εἶναι ἡ ἔγκαιρη διάγνωση γιὰ νὰ μὴ ἔχουμε ρήξη τῆς ἀορτῆς, ἡ ὁποία, δυστυχῶς, συμβαίνει σήμερα σὲ ποσοστὸ 11% σὲ ἄνδρες ἡλικίας ἄνω τῶν 65 ἐτῶν, ποὺ πάσχουν ἀπὸ διάταση –ἀνεύρυσμα τῆς ἀορτῆς.
Χρειάζεται ἀποφυγὴ καπνίσματος, ὑπέρτασης, διαβήτη, ὑπερχοληστεριναιμίας. Ἀπαγορεύεται ἡ ἄρση βάρους καὶ φυσικὰ σκύψιμο μὲ βάρος.
Αφήστε μια απάντηση