ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Μετὰ ἀπὸ μία διακοπὴ, ἀπὸ τὸ 2023, ὁπότε δημοσιεύαμε καθημερινῶς ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸ ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟ ΜΑΣ τῆς ΙΝΔΙΚΤΟΥ, τώρα ἐπανερχόμεθα μὲ τὰ ἄρθρα τοῦ μέλους μας συνταξιούχου Θεολόγου, Συγγραφέως Λάμπρου Σκόντζου διὰ τοὺς τιμωμένους Ἁγίους.
Νὰ εἶναι βοήθειά μας καὶ ὁ Θεὸς νὰ τὸν ἔχει πάντοτε καλά διὰ νά ἐργάζεται συνεχῶς καὶ ἀκαταπαύστως εἰς τὸν ἀμπελῶνα τοῦ Κυρίου, καθότι ὁ θερισμὸς εἶναι τεράστιος οἱ δὲ ἰδανικοὶ ἐργάται τοῦ Εὐαγγελίου ἐλάχιστοι!
ΑΓΙΟΣ ΣΥΜΕΩΝ Ο ΝΕΟΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΜΥΣΤΙΚΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΑΣ
ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου Καθηγητού
Η ορθόδοξη θεολογία μας δεν είναι θεωρητικό σχήμα και δεν υπάρχει για να ικανοποιεί τη διάνοιά μας, αλλά είναι βίωμα, τρόπος ζωής, μέθεξη της Θεότητας και κατά χάριν θέωση. Αυτή είναι και η ειδοποιός διαφορά της με τη δυτική και γενικά τη θεολογία των αιρετικών, η οποία ικανοποιεί διανοητικά σχήματα, δίνει την ψευδαίσθηση της δήθεν πληρότητας της αλήθειας και γι’ αυτό οδηγεί από κακοδοξία σε κακοδοξία και από αίρεση σε αίρεση. Αντίθετα η προσέγγιση της θεολογίας της Εκκλησίας μας ως εκκλησιαστικό βίωμα, ως κατά φύσιν τρόπο υπάρξεως, δε διδάσκει απλά την αλήθεια, αλλά την μεταποιεί σε μεταμόρφωση των πιστών, μέχρι του σημείου να έχουν θεοπτία, ζωντανή αίσθηση των ακτίστων ενεργειών του Θεού στην καθημερινή τους ζωή. Το γεγονός αυτό το βίωσαν οι άγιοι της Εκκλησίας μας.
Ένας από αυτούς που αξιώθηκε να δει το άκτιστο φως του Θεού με τα σωματικά του μάτια, είναι και ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, ένας από τους μεγαλυτέρους Πατέρες και Θεολόγους της Εκκλησίας μας. Γεννήθηκε το 957 στη μικρασιατική πόλη Γαλάτεια της Παφλαγονίας και το βαπτιστικό του όνομα ήταν Γεώργιος. Οι ευγενείς γονείς του φρόντισαν να του δώσουν σοβαρή παιδεία, διότι τον προόριζαν για υψηλά κρατικά αξιώματα. Σε ηλικία έξι χρονών τον έστειλαν στην Κωνσταντινούπολη να σπουδάσει. Αναδεικνύεται σύντομα μια σημαίνουσα προσωπικότητα της Βασιλεύουσας. Με τη βοήθεια ενός θείου του ευγενούς ορίζεται ως σπαθαροκουβιλάριος, με τη δυνατότητα να αναχθεί συγκλητικός. Ασκεί τα καθήκοντά του με επιτυχία, αλλά και ταπείνωση. Δεν τον συνεπαίρνει η λαμπρότητα της κοσμικής εξουσίας και δε σκόπευε να περάσει όλη του τη ζωή ανάμεσα στους μωροφιλόδοξους ευγενείς της εξουσίας.
Η γνωριμία του και η πνευματική σχέση του με τον στουδίτη άγιο Συμεών τον Ευλαβή, του αλλάζει τη ζωή. Μετά το θάνατο του Νικηφόρου Φωκά το 969, εγκαταλείπει τη θέση του και αποσύρεται στην ονομαστή Μονή για να ζήσει κοντά στον πνευματικό του. Εκείνος δε συμφωνεί, διότι ήταν μόνο 14 ετών, και τον συμβουλεύει να γυρίσει ξανά στη θέση του.
Σε ηλικία 20 ετών δέχτηκε μια ιδιαίτερη ευλογία από το Θεό. Μια νύχτα ενώ προσευχόταν θερμά, γέμισε το δωμάτιό του από ένα εκτυφλωτικό και ανεξήγητο φως. Ο Συμεών έπεσε σε έκσταση και είχε την αίσθηση ότι είχε ανυψωθεί στον ουρανό. Μια ανεξήγητη χαρά γέμισε την ψυχή του για τη θεία οπτασία. Έτρεξε αμέσως στον πνευματικό του στον οποίο δηγήθηκε την οπτασία και τον παρακάλεσε να τον δεχτεί κοντά του. Εκείνος και πάλι αρνήθηκε, προφανώς, από θεία έμπνευση για να σμιλευτεί ακόμα η θέληση του μαθητή του.
Σε ηλικία 26 ετών επαναλήφτηκε η θαυμαστή οπτασία. Εκείνο τον καιρό του είχε ανατεθεί μια υπηρεσιακή αποστολή στην πατρίδα του. Πριν αναχωρήσει ανακοίνωσε στον πνευματικό του και τη νέα οπτασία. Εκείνος του αποκάλυψε ότι ήταν σε ηλικία που μπορούσε να γίνει μοναχός. Η χαρά του υπήρξε απρόσμενη. Πραγματοποίησε το ταξίδι του και με την ευκαιρία, ανακοίνωσε στους γονείς του την πρόθεσή του να ακολουθήσει το μοναχικό βίο. Εκείνοι αντέδρασαν βίαια και προσπάθησαν να τον μεταπείσουν, διότι έβλεπαν τη λαμπρή καριέρα που απλωνόταν μπροστά του. Εκείνος παραμένει αμετάπειστος. Αποσύρθηκε στη Μονή του Στουδίου, όπου εκάρη μοναχός και έλαβε το μοναχικό όνομα του πνευματικού του, Συμεών.
Αλλά δεν άργησαν οι πειρασμοί. Η υπακοή του στον πνευματικό του κίνησε το φθόνο των συμμοναστών του, διότι έπρεπε να υπακούει μόνο στο ηγούμενο Πέτρο. Γι’ αυτό αναγκάστηκε να φύγει και να εγκατασταθεί. Τότε ήταν που είδε και τρίτη
κατά σειράν θεία οπτασία. Εγκαταστάθηκε στην παρακείμενη Μονή του Αγίου Μάμαντα του Ξηροκέρκου, όπου ηγούμενος ήταν ο ευλαβής Αντώνιος. Ήρθε ο πατέρας του με αρκετούς συγκλητικούς για να τον μεταπείσουν να γυρίσει στον κόσμο. Εκείνος αρνείται και πάλι, ενώ ταυτόχρονα βλέπει και τέταρτη θεία οπτασία. Ήταν 29 ετών, όπου ο ηγούμενος κοιμήθηκε. Ύστερα από απαίτηση της αδελφότητας της Μονής και τη σύμφωνη γνώμη του Πατριάρχη Νικολάου Β΄ του Χρυσοβέργη, εκλέχτηκε ηγούμενος της Μονής. Κατά τη διάρκεια της χειροτονίας του σε πρεσβύτερο είδε και πέμπτη θεία οπτασία.
Ως ηγούμενος της Μονής του Αγίου Μάμαντα ο Συμεών κλήθηκε να αντιμετωπίσει πολλά προβλήματα, από οικοδομικές εργασίες της Μονής ως και αυτή την πνευματική καλλιέργεια της αδελφότητας. Ως νηπτικός μοναχός και μυστικός θεολόγος ομιλούσε για «θείο έρωτα» και για έλλαμψη του «θείου φωτός». Οι μοναχοί επειδή δεν τον καταλάβαιναν τον θεώρησαν αιρετικό και του κήρυξαν τον πόλεμο. Μερικοί κατέφυγαν στον Πατριάρχη για να καθαιρεθεί. Εκείνος τον κήρυξε αθώο. Παρέμεινε στη θέση του ηγουμένου για 25 χρόνια. Το 1013, σε ηλικία 57 ετών, αφού παρέδωσε την ηγουμενία στον μαθητή του Αρσένιο αποσύρθηκε σε κοντινό ησυχαστήριο και επιδόθηκε στην άσκηση και το συγγραφικό έργο. Όμως ο μητροπολίτης Νικομήδειας Στέφανος κατόρθωσε να πείσει τον Πατριάρχη να τον στείλει εξορία, στην περιοχή της Χρυσούπολης, επειδή θεωρούσε τον πνευματικό του πατέρα Συμεών, άγιο. Εγκαταστάθηκε σε κάποιο ερημοκκλήσι της Αγίας Μαρίνας, όπου κοιμήθηκε ειρηνικά το έτος 1037 σε ηλικία 80 ετών, αφού είχε προβλέψει τον θάνατό του. Η μνήμη του εορτάζεται στις 12 Οκτωβρίου.
Ο άγιος Συμεών έλαβε τον τίτλο του νέου θεολόγου, διότι ανήκει στους μεγάλους διδασκάλους της Εκκλησίας μας. Ανήκει στους μυστικούς θεολόγους, ο οποίος καλλιέργησε και βίωσε τη μυστική θεολογία, ως θεοπτία. Τα έργα του « Ύμνοι Θείων Ερώτων», «Κατηχήσεις» και «Πρακτικά και Θεολογικά Κεφάλαια», αποτέλεσαν τη βάση της μετέπειτα μυστικής θεολογίας και της πνευματικής ζωής των πιστών.
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ Ο ΤΟΥ ΑΛΦΑΙΟΥ Ή ΜΙΚΡΟΣ
ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού
Οι άγιοι απόστολοι αποτελούν την πλέον εκλεκτή χορεία των αγίων της Εκκλησίας μας, διότι εκλέχτηκαν από τον Κύριό μας Ιησού Χριστό να γίνουν οι συνεργάτες του επί γης απολυτρωτικού Του έργου και κατόπιν οι συνεχιστές του, αναγγέλλοντας το Ευαγγέλιο της σωτηρίας στα πέρατα του κόσμου.
Ένας από τους αφοσιωμένους μαθητές υπήρξε και ο Ιάκωβος ο επονομαζόμενος ο του Αλφαίου, ή μικρός, για να διακρίνεται από τον έτερο μαθητή, Ιάκωβο του Ζεβεδαίου.
Είναι γνωστό πως στην Καινή Διαθήκη το όνομα Ιάκωβος αναφέρεται συχνά, σε πρόσωπα τα οποία δρουν κοντά στον Κύριο. Ιάκωβος αποκαλείται ο αδελφός του ευαγγελιστή Ιωάννη και γιοι του Ζεβεδαίου. Ο Ιάκωβος ο πατέρας του Ιούδα Θαδδαίου. Ο Ιάκωβος ο Αδελφόθεος. Ο Ιάκωβος ο του Αλφαίου ή μικρός. Γι’ αυτό και επήλθε μια σύγχυση. Κάποιοι ταυτίζουν τον Ιάκωβο το μικρό με τον πατέρα του Ιούδα Θαδδαίου και άλλοι τον ταυτίζουν με τον Ιάκωβο τον Αδελφόθεο. Όμως η εκκλησιαστική παράδοση διακρίνει αυτά τα πρόσωπα και ως εκ τούτου ο Ιάκωβος ο του Αλφαίου ή μικρός είναι ξεχωριστό πρόσωπο. Εμείς ακολουθούμε, πρέπει να δεχόμαστε, την παράδοση της Εκκλησίας μας.
Ήταν γιός του Αλφαίου ή Κλεόπα (Ματθ.10,3.Μαρκ.3,18.Λουκ.6,15.Πραξ.1,13) και της Μαρίας, η οποία ήταν συγγενής της Θεομήτορος (Ματθ.27,56. Μαρκ.15,15,40.Λουκ.24,10) και άρα ήταν κατά σάρκα συγγενής του Κυρίου και γι’ αυτό υπήρξε αφοσιωμένος σ’ Αυτόν.
Δυστυχώς δε γνωρίζουμε σχεδόν τίποτε για το πως εντάχτηκε στην ομάδα των δώδεκα αποστόλων και για τη δράση του κοντά τον Κύριο, ο Οποίος περιόδευε, διδάσκοντας και θαυματουργώντας σε όλη την Παλαιστίνη. Άφησε, όπως όλοι οι απόστολοι, τις προσωπικές του ενασχολήσεις, τις επαγγελματικές του δραστηριότητες και τις όποιες οικογενειακές του υποχρεώσεις και ακολούθησε το Χριστό, με προθυμία και αφοσίωση. Φαίνεται ότι ήταν ταπεινός, υπάκουος και καλοσυνάτος, αφού δεν αναφέρεται στα Ευαγγέλια να προκάλεσε κάποιο επεισόδιο. Η κλήση του στο αποστολικό αξίωμα τον γέμιζε προφανώς από χαρά και θεωρούσε μεγάλη ευλογία να ακολουθεί και να υπηρετεί τον Μεσσία, τον Οποίο περίμενε, όπως πολλοί ευσεβείς Ιουδαίοι με αδημονία. Ασφαλώς θα ένοιωθε θαυμασμό από το πρωτόγνωρο κήρυγμα του Χριστού και υπέρμετρο δέος από τα θαύματά Του.
Παρέμεινε πιστός μέχρι τη σύλληψη του Χριστού και κατόπιν, φοβισμένος, κρύφτηκε, μαζί με τους άλλους αποστόλους, στο γνωστό υπερώο, «δια τον φόβον των Ιουδαίων» (Ιωάν.20,19). Εδώ να διευκρινίσουμε πως οι μαθητές του Κυρίου, παρά το γεγονός ότι έζησαν κοντά του μια τριετία, άκουσαν τη θεία διδασκαλία Του, είδαν τα πάμπολλα θαύματά Του, δεν είχαν ακόμα καταλάβει το βάθος του απολυτρωτικού έργου του Χριστού και επίσης δεν είχαν αποκολληθεί από τις μικροεθνικιστικές ιουδαϊκές αντιλήψεις περί εγκόσμιου μεσσιανικού βασιλείου. Η σύλληψη του Κυρίου και ο σταυρικός Του θάνατος υπήρξε μια τρομερή δοκιμασία γι’ αυτούς.
Ασφαλώς θα δοκίμασε χαρά μεγάλη και ανέλπιστη, βλέποντας τον Κύριο αναστημένο. Το ίδιο και στις άλλες μεταναστάσιμες εμφανίσεις Του, όπως και κατά την Ανάληψή Του στους ουρανούς, «χαροποιήσας τους μαθητάς», όπως ψάλλουμε την ημέρα της Αναλήψεως στους ναούς. Κατά την αγία ημέρα της Πεντηκοστής, μαζί με τους άλλους αποστόλους, έλαβε την χάρη του Αγίου Πνεύματος, η οποία τους μεταμόρφωσε σε πανσόφους και θαρραλέους κήρυκες του Ευαγγελίου και μάρτυρες του Χριστού, «έως εσχάτου της γης» (Πραξ.1,8).
Κατόπιν, σύμφωνα με την παράδοση, και όπως μαρτυρεί ο βυζαντινός βιογράφος του Νικήτας ο Παφλαγόνας, στάλθηκε να κηρύξει στη Γάζα, την Ελευθερούπολη και σε άλλες γειτονικές περιοχές. Με το ένθερμο κήρυγμά του κατόρθωσε να μεταστρέψει πολλούς Ιουδαίους και ειδωλολάτρες στην αληθινή πίστη και οδηγώντας τους στη σωτηρία. Να σημειωθεί πως η πόλη της Γάζας ήταν ένα από τα σημαντικότερα κέντρα ειδωλολατρίας στην Μέση Ανατολή, όπου η ειδωλολατρία είχε ισχυρά στηρίγματα και οι παράγοντές της ασκούσαν ισχυρές αντιστάσεις. Δεν είναι τυχαίο πως οι σκληρότεροι και πλέον απάνθρωποι διωγμοί επί Ιουλιανού του Παραβάτη (361-363) έλαβαν χώρα στη Γάζα. Αλλά φαίνεται ότι το κήρυγμα του αποστόλου Ιακώβου ευδοκίμησε και ρίζωσε, και γι’ αυτό άντεξαν οι Χριστιανοί τους φοβερούς και εξοντωτικούς διωγμούς του θρησκομανή και παράφρονα αυτοκράτορα.
Η παράδοση αναφέρει πως κατόπιν ο απόστολος Ιάκωβος πήγε να κηρύξει στην Αίγυπτο. Κήρυξε με θέρμη και θείο ζήλο το Ευαγγέλιο, μεταστρέφοντας πλήθος ειδωλολατρών στην σωτήρια πίστη του Χριστού. Η δράση του όμως θεωρήθηκε από τους φανατικούς ειδωλολάτρες ανταγωνιστική, διότι τα σκοταδιστικά ιερατεία έχαναν προσόδους από την μεταστροφή των λατρευτών των ειδώλων. Γι’ αυτό τον συνέλαβαν, στην πόλη στην πόλη Οστρακίνη, τον παρέδωσαν στον φανατισμένο ειδωλολατρικό και ιουδαϊκό όχλο, ο οποίος τον βασάνισε απάνθρωπα και τον θανάτωσε οικτρά, χύνοντας το αίμα του για το Χριστό και λαμβάνοντας τον στέφανο του μαρτυρίου.
Η μνήμη του εορτάζεται στις 9 Οκτωβρίου.
Αναμφίβολα, οφείλουμε να τιμάμε τους αγίους Αποστόλους, διότι χάρις στο δικό τους αγώνα και τις αφάνταστες θυσίες κηρύχτηκε το Ευαγγέλιο της σωτηρίας σε όλο τον κόσμο. Χάρις’ αυτούς τους ταπεινούς, αλλά θεόφρονες και θεοφώτιστους ανθρώπους άλλαξε η ροή της ιστορίας και ο κόσμος εξήλθε από τα σκότη της πολύπλευρης παρακμής και εισήλθε στην πορεία της σωτηρίας, της προόδου και του πολιτισμού, άσχετα αν κάποιοι μυωπικοί στην μελέτη της ιστορίας, θεωρούν την χριστιανική εποχή, ως «σκοτεινή»! Ο Χριστός είναι «το φως του κόσμου» (Ιωάν.9,12) και οι άγιοι απόστολοί Του οι αείφωτοι φάροι, δείχνοντάς μας τον ασφαλή δρόμο της σωτηρίας!
ΑΓΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ Ο ΓΡΑΠΤΟΣ: Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΜΑΣ
ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού
Μια από τις ηρωικότερες περιόδους της εκκλησιαστικής μας ιστορίας είναι και η περίοδος της εικονομαχίας (726-842), κατά την οποία ανεδείχθησαν πλήθος ομολογητών της Ορθοδόξου Πίστεως. Υπερασπίσθηκαν με σθένος την Ορθοδοξία, ορθώνοντας το ανάστημά τους στους διώκτες των Ιερών Εικόνων, οι οποίοι έχοντας την αυτοκρατορική δύναμη, δίωκαν με μανία τους ομολογητές της Ορθοδοξίας.
Ένας από αυτούς υπήρξε ο άγιος Θεοφάνης ο επονομαζόμενος Γραπτός. Γεννήθηκε στην Παλαιστίνη το 745. Πατέρας του ήταν ο ευσεβής Ιωαννάς, ο οποίος φρόντισε να μεταδώσει, τόσο στον ίδιο, όσο και στον αδελφό του Θεόδωρο την ευσέβεια. Φρόντισε επίσης να τους μορφώσει, στέλνοντάς τους στη φημισμένη Μονή του Αγίου Σάββα, κοντά στο σοφό διδάσκαλο Γέροντα Μιχαήλ, να σπουδάσουν την ιερή επιστήμη της Θεολογίας, καθώς και αρχαία Ελληνικά, γραμματική, ποίηση, μουσική κλπ.
Τα δύο αδέλφια έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και επιμέλεια στις σπουδές τους και επίσης μυήθηκαν στην ορθόδοξη πνευματικότητα και στο μοναχικό ασκητικό πνεύμα. Ο δάσκαλός τους Μιχαήλ το 811 τους πήρε μαζί του, ως υποτακτικούς του στη Μονή των Σπουδαίων, κοντά στο ναό της Αναστάσεως. Κατόπιν ο Πατριάρχης Θωμάς τους χειροτόνησε ιερείς και τους έστειλε πρέσβεις στην Κωνσταντινούπολη και στη Ρώμη, προκειμένου να στηρίξουν τους διωκόμενους Ορθοδόξους από τους διώκτες τους εικονομάχους, αλλά και να ζητήσουν τη στήριξη για τις απειλές και τις διώξεις που ασκούσαν οι Άραβες μουσουλμάνοι κατά του Πατριαρχείου των Ιεροσολύμων. Εγκαταστάθηκαν στην περίφημη Μονή της Χώρας.
Αλλά, λίγο αργότερα, το 815 πέθανε ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Α΄ Ραγκαβές (811-813) και ανέβηκε στο θρόνο ο Λέων Ε΄ ο Αρμένιος (813-820), ο οποίος εγκαινίασε τη δεύτερη περίοδο της εικονομαχικής έριδας. Διέταξε την πλήρη απαγόρευση προσκύνησης και τιμής των Ιερών Εικόνων, ακόμα και με την ποινή του θανάτου, την καταστροφή όλων των Εικόνων και το ασβέστωμα των τοιχογραφιών των ναών. Τότε τα δύο αδέλφια, Θεοφάνης και Θεόδωρος, μαζί με το δάσκαλό του Μιχαήλ, παρουσιάστηκαν στον ασεβή αυτοκράτορα και τον ήλεγξαν για το διάταγμά του. Ο Λέων, όχι μόνον δεν έδειξε σημάδια συνετισμού, αλλά διέταξε τον άγριο βασανισμό τους. Τους μαστίγωσαν άγρια και τους έκλεισαν στη φυλακή. Αφού απέκρουσαν και τις προσπάθειες του μελλοντικού εικονομάχου Πατριάρχη Ιωάννου Γραμματικού, να συμμορφωθούν με το αυτοκρατορικό διάταγμα, τους ξεχώρισαν. Έκλεισαν τα δύο αδέλφια σε ένα φρούριο στο Βόσπορο, στερώντας τους ακόμα και την τροφή.
Μετά τη δολοφονία του Λέοντα (820) κόπασαν οι διωγμοί των Ορθοδόξων και τα δύο αδέλφια εγκαταστάθηκαν στην Ιερά Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ του Σωσθενίου στο Βόσπορο, οι οποίοι με τον υποδειγματικό ασκητικό τους αγώνα και τις πολλές επιστολές τους στερέωσαν την ορθόδοξη πίστη. Αλλά το 829 ανέβηκε στο θρόνο ο επίσης φανατικός εικονομάχος αυτοκράτορας Θεόφιλος (829-842), ο οποίος εγκαινίασε νέα σφοδρή εικονομαχική περίοδο, καταδιώκοντας απηνώς τους ομολογητές Ορθοδόξους. Τα δυο αδέλφια εξορίστηκαν στη νήσο Αφουσία, το 834, μαζί με άλλους ορθοδόξους ομολογητές. Επειδή δεν πειθάρχησαν, και ασκούσαν σφοδρή κριτική κατά των εικονομάχων και του Παλατίου, κλήθηκαν το 836 σε νέα ανάκριση από τον αυτοκράτορα. Οι δύο ομολογητές μοναχοί ήλεγξαν και πάλι με θάρρος και παρρησία τον ασεβή αυτοκράτορα, ομολογώντας την ορθόδοξη πίστη. Υποβλήθηκαν και πάλι σε νέα βασανιστήρια. Με πυρωμένο σίδερο έγραψαν στα
μέτωπά τους δώδεκα ιμαβικούς στίχους, με την αιτία των διώξεών τους. Γι’ αυτό ονομάστηκαν από τότε Γραπτοί. Στη συνέχεια τους έριξαν στην πιο υγρή και σκοτεινή φυλακή του Πραιτωρίου, με στόχο να πεθάνουν απομονωμένοι. Τότε πήραν επιστολές παρηγορητικές από το δάσκαλό τους Μιχαήλ και τον άγιο Μεθόδιο, ενθαρρύνοντας τους να υπομείνουν ως τέλους τα μαρτύρια. Σε λίγο καιρό τους έστειλαν σε νέα εξορία στην Απάμεια της Βιθυνίας (Μουδανιά), όπου όμως έγιναν ενθουσιωδώς δεκτοί από το λαό. Ο Θεόδωρος, κοιμήθηκε το 838, εξουθενωμένος από τις κακουχίες. Ο αδελφός του Θεοφάνης, αψηφώντας την διαταγή του αυτοκράτορα, να μείνει άταφο το σώμα του, το ενταφίασε, συνθέτοντας και έναν εξαίσιο ποιητικό κανόνα.
Μετά από την θαρραλέα αυτή πράξη του, ο Θεοφάνης εξορίστηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου εργάστηκε δραστήρια για την επικράτηση του Ορθοδόξου Δόγματος και την απόκρουση της αιρέσεως της εικονομαχίας. Αλλά το 842 πέθανε ο ασεβής Θεόφιλος και στο θρόνο ανέβηκε ο ανήλικος γιός του Μιχαήλ Γ΄ (842-867), τον οποίο επιτρόπευε η ευσεβής αυτοκράτειρα αγία Θεοδώρα, η οποία έπαυσε αμέσως τους διωγμούς, επανέφερε σε ισχύ τις αποφάσεις της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου (787) και το 842 αναστήλωσε οριστικά τις άγιες Εικόνες. Παράλληλα επανέφερε από την εξορία και έβγαλε από τις φυλακές τους ομολογητές της πίστεως. Ο Θεοφάνης ανακλήθηκε από την εξορία και ο Πατριάρχης άγιος Μεθόδιος το 842 τον χειροτόνησε Μητροπολίτη Νικαίας. Εκεί πέρασε το υπόλοιπο του πολυτάραχου επίγειου βίου του, ποιμαίνοντας θεοφιλώς το ποίμνιό του, προσευχόμενος και ασκούμενος. Ως άφθαστος ποιητής και υμνογράφος συνέθεσε πλήθος εκκλησιαστικών ύμνων, οι οποίοι ψάλλονται μέχρι σήμερα κατά τις δεσποτικές και θεομητορικές εορτές και σε μνήμες αγίων. Κοιμήθηκε ειρηνικά την 11η Οκτωβρίου του 845. Ανακηρύχτηκε άγιος και η σεπτή μνήμη του εορτάζεται την ημέρα της οσιακής κοιμήσεώς του.
Ο άγιος Θεοφάνης ο Γραπτός συγκαταλέγεται στους μεγάλους Πατέρες, Ομολογητές και υμνογράφους της Εκκλησίας μας, ο οποίος αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του στην ομολογία και την προάσπιση της Ορθοδόξου πίστεως, της μόνης αληθινής και σώζουσας πίστεως. Τόσον αυτός, όσο και οι άλλοι μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας μας, είναι (πρέπει να είναι) και σε μας σήμερα τα μεγάλα ζωντανά παραδείγματα, να μην κάνουμε την παραμικρή έκπτωση και υποχώρηση στα θέματα της πίστεως, όπως έκαμαν και εκείνοι!
ΑΓΙΟΣ ΔΙΑΚΟΝΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ
ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού
Ένα πολύ σημαντικό γεγονός στην νεαρή εκκλησία ήταν η εκλογή τον επτά διακόνων, όπως εξιστορεί ο ευαγγελιστής Λουκάς στο βιβλίο των Πράξεων των Αποστόλων (Πράξ.6,1-6). Εκλέχτηκαν για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε μία πολύ σημαντική δραστηριότητα αρχαίας εκκλησίας, την κοινωνική διακονία. Μια πρωτόγνωρη πραγματικότητα στον αρχαίο κόσμο, από τον οποίο έλειπε η κοινωνική αντίληψη, η αλληλοβοήθεια, η θυσία για τον ενδεή συνάνθρωπο.
Ένας από αυτούς ήταν και ο Φίλιππος, αναφερόμενος δεύτερος στη σειρά μετά τον Στέφανο και διακρινόμενος φυσικά από τον απόστολο Φίλιππο. Εκλέχτηκε, μαζί με τους υπόλοιπους έξι, μετά από πρόταση των 12 Αποστόλων, από τους χριστιανούς της Ιερουσαλήμ, για να βάλλουν τάξη και να διακονήσουν τις «αγάπες», δηλαδή τα κοινά τραπέζια, διότι, λόγω της πλήθυνσης των χριστιανών, «ἐγένετο γογγυσμὸς τῶν ῾Ελληνιστῶν πρὸς τοὺς ῾Εβραίους, ὅτι παρεθεωροῦντο ἐν τῇ διακονίᾳ τῇ καθημερινῇ αἱ χῆραι αὐτῶν» (Πραξ.6,1). Τα κοινά τραπέζια ήταν η πρώτη απόδειξη αγάπης και συναδέλφωσης των πρώτων χριστιανών. Αλλά η διακονία τους είχε εκταθεί σε όλους τους τομείς της κοινωνικής διακονίας, λαμβάνοντες, τρόπον τινά, ρόλο «υπουργών» στην χριστιανική κοινωνία της αρχαίας Εκκλησίας.
Ήταν ελληνιστής δηλαδή Ιουδαίος, ο οποίος είχε μυηθεί στον ελληνικό πολιτισμό και είχε ασπαστεί τον ελληνικό τρόπο ζωής, κουλτούρας και σκέψεως, χρησιμοποιώντας ως κύρια γλώσσα του την ελληνική. Να διευκρινίσουμε πως με την κατάκτηση τότε γνωστού κόσμου από τον Μέγα Αλέξανδρο, διαδόθηκε ο ελληνικός πολιτισμός στα πέρατα του κόσμου. Θεωρούνταν και ήταν προτέρημα το να ζει κανείς ως Έλληνας! Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως όλοι οι διάκονοι έχουν ελληνικά ονόματα (Στέφανος, Φίλιππος, Πρόχορος, Νικάνορας, Τίμωνας, Παρμενίωνας, Νικόλαος) (Πράξ. 6,1-6), ήταν δηλαδή ελληνιστές. Επίσης, με την εκλογή τους μπορούμε να θεωρήσουμε πώς η εκλογή τους είναι το πρώτο άνοιγμα της Εκκλησίας εθνικό κόσμο. Το ότι σκέφτονταν ελληνικά και μιλούσαν την ελληνική γλώσσα, την τότε διεθνή γλώσσα θα διευκόλυνε την ιεραποστολή στον ειδωλολατρικό κόσμο. Κάποιοι θέλουν τον Φίλιππο ελληνικής καταγωγής.
Καταγόταν από την Καισάρεια και ήταν έγγαμος πατέρας τεσσάρων θυγατέρων προικισμένων με προφητικό χάρισμα (Πράξ.21,8-9).
Όπως στους άλλους διακόνους, είχαν ανατεθεί είχε ανατεθεί και στον Φίλιππο η διακονία των κοινών τραπεζών, αλλά και γενικότερα η κοινωνική μέριμνα της νεαρής Εκκλησίας των Ιεροσολύμων. Διακονούσε ναι με ιδιαίτερο ζήλο τους ενδεείς και αναξιοπαθούντες αδελφούς της κοινότητας, προσφέροντας πολύτιμη υπηρεσία. Όμως δεν αρκέστηκε στην κοινωνική διακονία αναλαμβάνοντας διδακτικά καθήκοντα. Φαίνεται πως, ως ελληνιστής, ήταν μορφωμένος και για τούτο διακρίθηκε για τα ένθερμα και πειστικά του κηρύγματα, κηρύσσοντας το Ευαγγέλιο σε ιουδαίους και εθνικούς. Για αυτό έλαβε και τον τίτλο του Αποστόλου.
Μετά τον λιθοβολισμό τού Στεφάνου και τον σκληρό διωγμό των Αποστόλων από τους Ιουδαίους και τον διασκορπισμό τους, ο Φίλιππος μαζί με τις τέσσερις κόρες του, πήγε στην Σαμαριά να κηρύξει το Ευαγγέλιο. Εκεί με το δικό το θερμό του κήρυγμα και με τα πολλά θαύματα που έκανε, μπόρεσε να μεταστρέψει πολλούς Σαμαρείτες και ειδωλολάτρες στην πίστη στο Χριστό. Έβγαζε πονηρά πνεύματα, θεράπευσε παραλυτικούς και χωλούς, όπως ακριβώς έκαναν και οι Απόστολοι (Πράξ.8,5-13). Σημαντικό ρόλο την εδραίωση της εκκλησίας στην Σαμάρεια έπαιξε και το προφητικό χάρισμα των θυγατέρων του. Στη Σαμάρεια, δια του κηρύγματός του ένας από αυτούς που πίστεψαν και βάπτισε Χριστιανό ήταν και ο διαβόητος Σίμων, ο μάγος (Πράξ.8,9-13).
Σημαντικό περιστατικό στη ζωή του υπήρξε η συνάντησή του με τον Αιθίοπα ευνούχο της βασίλισσας της Κανδάκης, τον οποίο κατήχησε και βάπτισε (Πράξ.8,26-38). Μπορούμε να πούμε πως ο άγιος Φίλιππος είναι ο πρώτος φωτιστής των Αιθιόπων, αφού ο ευνούχος υπήρξε ο πρώτος χριστιανός αυτής της αφρικανικής χώρας.
Μετά από αυτό, όπως αναφέρεται, συνέβη ένα συνταρακτικό γεγονός. Πνεύμα Κυρίου τον ανύψωσε και τον οδήγησε στην πόλη Άζωτο της Παλαιστίνης, για να κηρύξει και εκεί το Ευαγγέλιο, κάνοντάς την κέντρο του ιεραποστολικού του έργου, στην ευρύτερη περιοχή. Κήρυττε άοκνα και με το πειστικό και γλυκόλαλο λόγο του μετέστρεφε πλήθος ανθρώπων στην εν Χριστώ σωτηρία. Τελικά εγκαταστάθηκε στην πατρίδα του την Καισάρεια, συνεχίζοντας το κήρυγμά του στους συμπατριώτες του.
Πολλοί μελετητές της βιβλικής επιστήμης αναφέρουν πώς ο Φίλιππος είναι ο πρώτος που κήρυξε το Ευαγγέλιο στους εθνικούς, προλαμβάνοντας τον Απόστολο Παύλο. Υπήρξε δηλαδή Πρόδρομος του Παύλου. Μάλιστα αναφέρεται πώς ο Απόστολος των Εθνών τον αγαπούσε και το εκτιμούσε ιδιαίτερα και μάλιστα όταν πέρασε από την Καισάρεια, έμεινε στο σπίτι του Φιλίππου. Ο άγιος Ιερώνυμος (340-420 μ. Χ.), αναφέρει ότι διασώζονταν στις μέρες του το σπίτι του Φιλίππου στην Καισάρεια.
Η εκκλησιαστική παράδοση αναφέρει ότι στα στερνά του βίου του μετέβη για ιεραποστολή στην πόλη Τράλλεις της Μ. Ασίας, όπου κήρυξε και σύστησε την εκεί τοπική εκκλησία. Αναφέρεται πως έκτισε μεγαλοπρεπή ναό, ίσως τον πρώτο στην Μ. Ασία.
Εκεί κατάκοπος και προχωρημένη ηλικία παρέδωσε την αγία ψυχή του στο Χριστό, τον οποίο αγάπησε παράφορα και αφιέρωσε τη ζωή του στην διακονία του σωτηρίου μηνύματός του. Τμήμα Αγία Καρράς βρίσκεται στην Ιερά Μονή Ιωάννου Θεολόγου Πάτμου όπου θαυματουργεί.
Η μνήμη του τιμάται στις 11 Οκτωβρίου
ΦΩΤΕΙΝΗ ΓΡΑΜΜΗ τηλ 2103254321
Αφήστε μια απάντηση