Παῦλος Κ. Τούτουζας
Καθηγητὴς – Διευθυντὴς τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἱδρύματος
Καρδιολογίας (ΕΛ.Ι.ΚΑΡ.)
Ἡ ἀποφρακτικὴ ἄπνοια κατὰ τὸν ὕπνον (ΑΑΥ) χαρακτηρίζεται ἀπὸ κρίσεις μὲ μερικὴν ἢ πλήρη ἀπόφραξιν τῶν ἀνωτέρων ἀναπνευστικῶν ὁδῶν ὡς ἡ τραχεία καὶ οἱ ἐξ αὐτῆς μεγάλοι βρόγχοι. Κάθε κρίσις διαρκεῖ δευτερόλεπτα καὶ εἶναι ἐλαφρά, ἐὰν ἡ διάρκεια εἶναι ὀλίγα δευτερόλεπτα καὶ σοβαρή, ἐὰν διαρκῇ περισσότερον. Οἱ κρίσεις αὐτὲς ἐλέγχονται μὲ πολυγραφικὴν μέθοδον κατὰ τὴν διάρκειαν τοῦ ὕπνου, εἰς τὴν ὁποίαν λαμβάνονται καμπύλαι ἠλεκτροεγκεφαλογραφή-ματος, συνήθους ἠλεκτροκαρδιογραφήματος, εἰδικοῦ ἠλεκτρομυογραφήματος, τῆς τιμῆς τοῦ ὀξυγόνου τοῦ ἀρτηριακοῦ αἵματος, τῆς κινήσεως τοῦ θωρακικοῦ καὶ κοιλιακοῦ τοιχώματος μὲ πληθυσμογραφίαν. Ἐὰν εἰς κάθε ὥραν αἱ κρίσεις εἶναι ὀλίγαι, π.χ. πέντε, ἡ κατάστασις εἶναι ἐλαφρά, ἐὰν ὅμως ὑπερβαίνουν τὶς 30 τὴν ὥραν, ἐκτιμᾶται ὡς σοβαρά. Τὸ κακὸν εἶναι ὅτι ὁ πάσχων δὲν κοιμᾶται καλά, ξυπνᾶ, καὶ τὸ πρωὶ μὲ τὴν ἀφύπνισιν εἶναι κουρασμένος.
Ἡ ἀποφρακτικὴ ἄπνοια ὕπνου (ΑΑΥ) σήμερα ἀποτελεῖ πρόσθετον παράγοντα κινδύνου διὰ καρδιαγγειακὴν νόσον καὶ εἶναι συχνὴ εἰς τὸν πληθυσμόν. Εἰς πρόσφατον ἄρθρον ἀναφέρεται ὅτι τὸ 9% τοῦ ἐνηλίκου πληθυσμοῦ τῶν γυναικῶν καὶ τὸ 24% τοῦ πληθυσμοῦ τῶν ἀνδρῶν πάσχει ἀπὸ ΑΑΥ. Τὸ χειρότερον εἶναι ὅτι αὐτὴ ἡ πάθησις συνοδεύεται ἀπὸ ὑπέρτασιν, κάπνισμα, παχυσαρκίαν, σακχαρώδη διαβήτην, ἐνδεχομένως καὶ ὑπερχοληστεριναιμίαν, δηλαδὴ καταστάσεις αἱ ὁποῖαι αὐξάνουν πολὺ τὸν κίνδυνον στηθάγχης, ἐμφράγματος, ἐγκεφαλικοῦ ἐπεισοδίου. Ἐπιπλέον ἀρρυθμίαι ὡς ἡ κολπικὴ μαρμαρυγὴ εἶναι συχνότεραι εἰς πάσχοντας ἀπὸ ΑΑΥ. Προσφάτως εἰς τὴν Ἀμερικὴν παρηκολούθησαν, κατὰ μέσον ὅρον ἐπὶ 8,7 ἔτη, πρόσωπα διὰ τὸ πρόβλημα αὐτὸ τῆς ἀποφρακτικῆς ἄπνοιας ὕπνου. Συγκεκριμένως 1.927 ἄνδρες καὶ 2.495 γυναῖκες ἡλικίας ἄνω τῶν 40 ἐτῶν ὑπεβλήθησαν εἰς τὴν ὡς ἄνω πολυγραφικὴν ἐξέτασιν ὕπνου μὲ τὴν προϋπόθεσιν νὰ μὴ ἔχουν ἱστορικὸν στεφανιαίας παθήσεως ὡς ἡ ἰσχαιμία τοῦ μυοκαρδίου, ἡ στηθάγχη ἢ τὸ ἔμφραγμα, οὔτε σημεῖα καρδιακῆς ἀνεπάρκειας. Οἱ ἐρευνηταὶ διευκρίνισαν ἐπιστημονικῶς τὴν ἐπίδρασιν διαφόρων παραγόντων καρδιαγγειακοῦ κινδύνου ὡς ἡ ὑπέρτασις, διαβήτης, κ.λπ. καὶ εἰς τὸ τέλος διεπίστωσαν ὅτι, πέραν αὐτῶν, ὑπῆρξεν σημαντικὴ αὔξησις τῆς στεφανιαίας νόσου κατὰ τὰ 8,7 ἔτη τῆς παρακολουθήσεώς των. Ἐσημειώθησαν περισσότερα ἐμφράγ- ματα, ἔγιναν περισσότεραι χειρουργικαὶ ἐπεμβάσεις μπαϊπὰς ἢ ἀγγειοπλαστικῆς μὲ μπαλόνι-στὲντ καὶ ἦσαν ἀκόμη περισσότεραι αἱ ἀναχωρήσεις ἀπὸ καρδιά. Ἐὰν οἱ ἐξεταζόμενοι ἐπαρουσίαζαν ἐπάνω ἀπὸ 30 ἀπνοϊκὲς κρίσεις τὴν ὥραν, τὸ ποσοστὸν αὐξήσεως τοῦ κινδύνου διὰ στεφανιαίαν νόσον ἦταν ηὐξημένον κατὰ 68% συγκριτικῶς μὲ ἐκείνους, ποὺ εἶχαν κάτω ἀπὸ 5 κρίσεις τὴν ὥραν. Ἐπιπλέον ἡ ἀποφρακτικὴ ἄπνοια ὕπνου ἦτο κακὸς προγνωστικὸς παράγων καὶ διὰ τὴν καρδιακὴν ἀνεπάρκειαν, ἀλλὰ μόνον εἰς τοὺς ἄνδρες, ὄχι εἰς τὶς γυναῖκες. Καὶ διὰ τοὺς ἄνδρες, ποὺ εἶχαν ἐπάνω ἀπὸ 30 κρίσεις τὴν ὥραν τὸ ποσοστὸν αὐξήσεως τῆς καρδιακῆς ἀνεπάρκειας ἦτο 58% περισσότερον ἀπὸ ἐκεῖνον ποὺ ἐνεφάνισαν οἱ ἔχοντες ὀλιγώτερον ἀπὸ 5 κρίσεις τὴν ὥραν.
Ἡ θεραπεία τῆς ΑΑΥ εἶναι ἀποτελεσματικὴ σήμερον μὲ μηχάνημα εἰσπνοῆς ἀέρος CPAP. Τὸ πρόβλημα εἶναι ὅτι ὁρισμένοι ἀσθενεῖς δὲν συμμορφώνονται εἰς τὴν «διὰ βίου» αὐτὴν χρῆσιν τοῦ CPAP, ἡ ὁποία τοὺς ἀπαλλάσσει ἀπὸ πολλὰ καρδιακὰ ἐπεισόδια καὶ συμβάλλει πολὺ εἰς τὴν ἀποτελεσματικὴν θεραπείαν τῆς ὑπερτάσεως καὶ ἄλλων παραγόντων κινδύνου. Καὶ τὸ σπουδαῖον εἶναι ὅτι αἱ ἐπιπλοκαὶ τοῦ ἐμφράγματος καὶ τῆς καρδιακῆς ἀνεπάρκειας ἦσαν συχνότεραι εἰς τοὺς ἄνδρες κάτω τῶν 70 ἐτῶν. Προφανῶς τὴν 8ην – 10ην δεκαετίαν τῆς ζωῆς ἀπαντοῦν συχνότερα ἡ ὑπέρτασις, ὁ διαβήτης κ.ἅ., ὥστε δὲν ἠμπορεῖ νὰ εἶναι βέβαιος ὁ ἐρευνητὴς ὅτι τὸ ἔμφραγμα π.χ. ὀφείλεται εἰς τὴν ΑΑΥ. Οἱ μηχανισμοί, μὲ τοὺς ὁποίους ἡ ΑΑΥ ἠμπορεῖ νὰ προκαλέσῃ καρδιακὰ ἐπεισόδια, περιλαμβάνουν κατ’ ἀρχὴν τὴν διέγερσιν τοῦ νευρικοῦ συστήματος, κυρίως τοῦ συμπαθητικοῦ. Ταράσσεται ὁ ὀργανισμὸς ἀπὸ ἐλάττωσιν τοῦ ὀξυγόνου καὶ αὔξησιν τοῦ διοξειδίου τοῦ ἄνθρακος εἰς τὸ αἷμα, ἤγουν ἔχομε κατὰ τὸν ὕπνον ὑποξαιμίαν καὶ ὑπερκαπνίαν καὶ κατ’ ἐπέκτασιν ὑποξαιμικὸν καὶ ὀξειδωτικὸν στρές. Αὐτὲς οἱ μεταβολὲς ὁδηγοῦν εἰς ἄλλες βλάβες, ὅπως εἶναι ἡ φλεγμονὴ εἰς τὸ κυκλοφορικὸν σύστημα, ἡ κακὴ λειτουργία τοῦ ἐνδοθηλίου, δηλαδὴ τῆς «φόδρας» τῶν ἀρτηριῶν, ποὺ εἶναι τόσον σπουδαῖον «ἐργαστήριον» τοῦ ὀργανισμοῦ, αὐξάνονται ἀγγειοκινητικαὶ οὐσίαι, ποὺ συστέλλουν ἢ διαστέλλουν τὶς ἀρτηρίες κ.ἄ. Τὸ ἀποτέλεσμα τώρα εἶναι ἡ αὔξησις τῆς ἀντιστάσεως εἰς τὴν ἰνσουλίνην, δηλαδὴ ὁ πάσχων κάμνει διαβήτην, ὑπέρτασιν, αὔξησιν τῆς κακῆς χοληστερίνης μὲ ὅ,τι ὅλα αὐτὰ συνεπάγονται.
Τὸ ἄλλο σημαντικὸν εἰς τὴν μελέτην εἶναι ὅτι οἱ γυναῖκες ὄχι μόνον προσβάλλονται ὀλιγώτερον ἀπὸ ΑΑΥ ἀλλὰ δὲν ἔχουν τὸν κίνδυνον τῆς καρδιακῆς ἐπιπλοκῆς, ὅπως οἱ ἄνδρες. Εἰς τὸ τελευταῖον ἀσφαλῶς συμβάλλει καὶ τὸ χαμηλὸν ποσοστὸν προσβολῆς των ἀπὸ ΑΑΥ ἀλλά, μέχρι κάποιαν ἡλικίαν, ἔχουν καὶ τὴν προστασίαν τῶν οἰστρογόνων ὁρμονῶν. Ἐπιπλέον οἱ γυναῖκες φαίνεται ὅτι ἔχουν καλλίτερην σχέσιν κινήσεως θώρακος καὶ κοιλίας ἀκόμα καὶ ὅταν ὁ ρόγχος-«ροχαλητό» συνοδεύεται ἀπὸ ὑπερκαπνίαν καὶ ὑποξαιμίαν. Εἰς τὶς γυναῖκες ἐπίσης εἶναι ἐλαφρότερος ὁ σπασμὸς τῶν ἀρτηριῶν εἰς τὰ κάτω ἄκρα καὶ γενικώτερα ἡ διαταραχὴ τῆς ἰσορροπίας μεταξὺ συμπαθητικοῦ καὶ παρασυμπαθητικοῦ συστήματος. Ἴσως ὑπάρχουν ἀκόμη καὶ ἀνατομικοὶ λόγοι ποὺ προστατεύουν τὴν γυναίκα, ὅπως ἡ μικρότερη μάζα μυοκαρδίου τῆς ἀριστερᾶς κοιλίας, ὅταν μὲ τὸν ἄνδρα ἔχει τὸ ἴδιον σωματικὸν βάρος καὶ ὕψος.
(D.J. Gottlieb καὶ συνεργάται: Prospective Study of Obstructive Sleep Apnea and Incident Coronary Heart Disease and Heart Failure. Circulation . 2010. 122:352-360).
Αφήστε μια απάντηση