Παῦλος Κ. Τούτουζας, Ὁμ. Καθηγητὴς- Διευθυντὴς του Ἑλληνικοῦ Ἱδρύματος Καρδιολογίας
Ἡ μιτροειδὴς βαλβίδα βρίσκεται μεταξὺ τοῦ ἀριστεροῦ κόλπου καὶ τῆς ἀριστερῆς κοιλίας. Κατὰ τὴ διαστολὴ τῆς καρδιᾶς ἀνοίγει ἡ μιτροειδὴς βαλβίδα καὶ ὀξυγονωμένο αἷμα ἀπὸ τοὺς πνεύμονες περνάει ἀπὸ τὸν ἀριστερὸ κόλπο καὶ γεμίζει τὴν ἀριστερὴ κοιλία. Ἀντιστρόφως κατὰ τὴ συστολὴ κλείνει ἡ μιτροειδὴς καὶ τὸ αἷμα ἐξωθεῖται μὲ δύναμη ἀπὸ τὴν ἀριστερὴ κοιλία πρὸς τὴν ἀορτὴ καὶ τὶς ἀρτηρίες.
Πρόπτωση τῆς μιτροειδοῦς σημαίνει ὅτι κατὰ τὴν συστολὴ ἀντὶ νὰ εἶναι σὲ ὁρισμένη θέσιν ἑρμητικὰ κλειστὴ ἡ βαλβίδα, αὐτὴ ἐπειδὴ οἱ ἱστοί της εἶναι χαλαροί, μυξωματώδεις ἤ μὲ περίσσεια ἱστοῦ, «πομπάρει», προβάλλει πρὸς τὰ πίσω μέσα στὸν ἀριστερὸ κόλπο. Τώρα ἡ κλειστὴ βαλβίδα, ὡς ἀκριβῶς μιὰ πόρτα χαλασμένη, μπορεῖ νὰ «μπάζει» ἀντίθετο ρεῦμα αἵματος ἀπὸ τὴν ἀριστερὴ κοιλία ὅπου ἡ πίεση μὲ τὴν συστολὴ εἶναι ὑψηλή, π.χ. 120mmHg, περνᾶ καὶ ἔρχεται πρός τὰ πίσω, τὸν ἀριστερὸ κόλπο, ὅπου ἡ πίεση εἶναι πολὺ χαμηλή, κάτω τῶν 10mmHg. Τότε μὲ τὸ ἀκουστικὸ ὁ ἰατρὸς ἀκούει χαρακτηριστικὸ συστολικὸ φύσημα, ἤγουν θόρυβο-τζιιιζ, ἀπό τὴν παθολογικὴ ὁρμητικὴ αὐτὴ παλινδρόμηση αἵματος στὸ σημεῖο ποὺ «χάσκει», δὲν κλείνει καλὰ ἡ μιτροειδής. Στὴν περίπτωση αὐτὴ δὲν ἔχουμε μόνο πρόπτωση ἀλλὰ καὶ ἀνεπάρκεια μιτροειδοῦς.
Ἡ πρόπτωσις εἶναι ἡ συχνότερη αἰτία τῆς χρόνιας ἀνεπάρκειας τῆς μιτροειδοῆς. Στὴ Μελέτη Framingham τῶν ΗΠΑ βρέθηκε ὅτι ποσοστὸ 2,5% τοῦ πληθυσμοῦ πάσχει ἀπὸ πρόπτωση τῆς μιτροειδοῦς. Τὰ αἴτια εἶναι γενετικὰ καὶ ἐπίκτητα. Συχνότερα προσβάλλονται οἱ γυναῖκες, ἀλλὰ σοβαρὴ ἀνεπάρκεια τῆς μιτροειδοῦς μὲ σύσταση χειρουργικῆς θεραπείας συμβαίνει πιὸ συχνὰ στοὺς ἄνδρες. Στὴν πλειονότητα τῶν περιπτώσεων πρόπτωσης μιτροειδοῦς τὰ πρόσωπα εἶναι ἀσυμπτωματικοί, χωρὶς δύσπνοια, παλμοὺς ἢ ἄλλο ἐνόχλημα καὶ ἔχουν φυσιολογικὸ προσδόκιμο ζωῆς. Μικρὸ εἶναι τὸ ποσοστό, 5-10%, τῶν πασχόντων, οἱ ὁποῖοι μὲ τὴν πάροδο τῶν ἐτῶν ἐμφανίζουν προοδευτικὴ ἐπιδείνωση καὶ θὰ πρέπει νὰ χειρουργηθοῦν. Ἐὰν ἐκεῖνοι μείνουν ἀνεγχείρητοι, τότε συμβαίνει σοβαρὴ ἀνεπάρκεια τῆς μιτροειδοῦς μὲ μεγάλη παλινδρόμηση αἵματος πρὸς τὸν ἀριστερὸ κόλπο κατὰ τη συστολή. Αὐτὸ ὁδηγεῖ σὲ σημαντικὴ διάταση τοῦ ἀριστεροῦ κόλπου καὶ συχνὰ σὲ ἐγκατάσταση μαρμαρυγῆς τῶν κόλπων, ἤγουν πλήρους ἀρρυθμίας ἡ ὁποία ἐπιβαρύνει τὴν ὅλη κλινικὴ εἰκόνα μὲ ἐμφάνιση συμπτωμάτων καρδιακῆς ἀνεπάρκειας, ὅπως δύσπνοια, βήχα, κόπωση σωματική. Ἐνίοτε γίνεται ρήξη, σπάζουν τενόντιες χορδὲς ποὺ ἡ δουλειά τους εἶναι νὰ συγκρατοῦν στὴ θέση σύγκλεισης τὴ βαλβίδα γιὰ νὰ μή «πομπάρουν» πρὸς τὰ πίσω τὰ δύο φύλλα (γλωχίνες) τῆς βαλβίδας. Μὲ τὴ ρήξη τῶν χορδῶν αὐξάνεται ὑπέρμετρα ἡ ἀνεπάρκεια τῆς μιτροειδοῦς, ἐπιστρέφει πολὺ περισσότερο αἷμα ἀπὴ τὴν ἀριστερὴ κοιλία πρὸς τὰ πίσω σὲ βαθμὸ συμφόρησης πνευμόνων. Ἐδῶ αὐξάνεται ἡ πίεση στὶς πνευμονικὲς ἀρτηρίες. Ἔτσι ἐγκαθίσταται καρδιακὴ ἀνεπάρκεια ἀπὸ μεγάλη ἀνεπάρκεια μιτροειδοῦς, σοβαρὴ κατάσταση μὲ θνησιμότητα 6-7% τὸ χρόνο. Ἡ ἐκτίμηση τῆς ἀνεπάρκειας τῆς μιτροειδοῦς γίνεται μὲ υπερηχοκαρδιογράφημα καὶ σημειώνεται μὲ + ἡ ἀνεπαίσθητη, μὲ ++ ἡ μικροῦ βαθμοῦ ἀνεπάρκεια, μὲ +++ ἡ μέτρια καὶ μὲ ++++ ἡ σοβαρὴ ἀνεπάρκεια μιτροειδοῦς. Στὶς δύο τελευταῖες περιπτώσεις συνήθως ὑπάρχει καὶ σημαντικὴ διόγκωση τῶν ἀριστερῶν καρδιακῶν κοιλοτήτων.
Ἡ θεραπεία τῆς ἀνεπάρκειας τῆς μιτροειδοῦς εἶναι χειρουργικὴ καὶ γίνεται ὅταν εἶναι σημαντικοῦ βαθμοῦ (+++ ἢ ++++). Ἡ ἐγχείρηση συνίσταται σὲ πλαστικὴ διόρθωση τῆς μιτροειδοῦς καὶ μᾶλλον σπάνια σὲ ἀντικατάσταση τῆς μιτροειδοῦς μὲ τεχνητὴ βαλβίδα. Ἡ ἀντικατάσταση ἀφορᾶ σὲ ἐπιλεγμένες περιπτώσεις, π.χ. μεγάλης ἡλικίας, ἀσβεστοποίησης τοῦ μιτροειδικοῦς δακτυλίου ἢ καὶ τῶν γλωχίνων, λοιμώδους ἐνδοκαρδίτιδας. Τὰ ἀποτελέσματα, ἄμεσα καὶ ἀπώτερα, πέραν τῆς δεκαετίας εἶναι ἱκανοποιητικὰ καὶ καλύτερα ὅσο πλουσιότερης ἐμπειρίας εἶναι τὸ ἰατρικὸ κέντρο μὲ πολλὲς τοῦ εἴδους ἐπεμβάσεις ἐτησίως. Σὲ τέτοιο κέντρο ἡ χειρουργικὴ θνησιμότητα εἶναι χαμηλή, 1% περίπου. Εἶναι ἀντιληπτὸν ὅτι ἡ χειρουργικὴ ἐπέμβαση σὲ σημαντικὴ ἀνεπάρκεια μιτροειδοῦς εἶναι εὐκολότερη καὶ ἀσφαλέστερη ὅταν γίνεται νωρίς, πρὶν ἀρχίσει συμφόρηση τῶν πνευμόνων καὶ πνευμονικὴ ὑπέρταση.
Συνήθως ἡ διάγνωση γίνεται σὲ νεαρὴ ἡλικία, κατὰ τὴ δεύτερη δεκαετία τῆς ζωῆς ἐνῷ ἡ ἐγχείρηση, στό ποσοστὸ ποὺ χρειάζεται, συχνὰ γίνεται μετὰ τὴν 5η δεκαετία. Πάντως ὁ πολὺς κόσμος δὲν χειρουργεῖται, ἐπειδὴ ἔχει καλὴ πρόγνωση. Ἔτσι ἡ παρακολούθηση γίνεται περίπου διὰ βίου, ἀλλὰ ἀραιὰ στὸν πολὺ κόσμο, κάθε δύο, τρία ἢ καὶ περισσότερα χρόνια, ἀφοῦ ὁ γιατρὸς ἔχει βεβαιωθῆ ὅτι ἡ πρόπτωση εἶναι ἀθώα. Ἀντίθετα, ἐκεῖ ποὺ ὑπάρχει ὑποψία ἐπιδείνωσης καὶ μπορεῖ ἡ πάθηση νὰ ἐξελιχθῇ σὲ σοβαρὴ ἀνεπάρκεια τῆς μιτροειδοῦς, ὁ ἔλεγχος τοῦ πάσχοντος εἶναι τακτικός, ἅπαξ ἢ δὶς τοῦ ἔτους ἢ καὶ συχνότερα, ὅταν εἶναι πλέον σοβαρὴ ἡ ἔνδειξη χειρουργικῆς θεραπείας. Ἐδῶ ἐνίοτε γίνεται υπερηχοκαρδιογράφημα ἀπὸ τον οἰσοφάγο πρὸς ἀκριβὴ ἐκτίμηση τοῦ βαθμοῦ τῆς παθήσεως καὶ λεπτομερῆ εἰκόνα τῆς ἀνατομίας τῆς μιτροειδοῆς, χρήσιμης γιὰ τὸ χειρουργό.
Ὥστε ἔχουμε μιὰ πάθηση ποὺ παρακολουθεῖται ἐπὶ μακρὰ σειρὰ ἐτῶν καὶ εἶναι νοητὸ νὰ βεβαιώνονται οἱ πολλοὶ μὲ πρόπτωση καὶ πρόγνωση καλὴ ὅτι δὲν θὰ χάσουν μέρες ἀπὸ τὴ ζωή τους , ἀκόμα καὶ ἂν ἔχουν ἤπια ἀνεπάρκεια μιτροειδούς. Τὸ σπουδαιότερο, ὁ ἰατρὸς νὰ μὴ κάνει λάθος καὶ «ἀρρωσταίνει» ὑγιεῖς, μάλιστα ψηλά, ὄμορφα κορίτσια καὶ ἀγόρια, μὲ χαρακτηρισμὸ διαφυγῆς σταγόνων αἵματος πρὸς τὸν ἀριστερὸ κόλπο καθὼς κλείνει ἡ «πόρτα», ἡ βαλβίδα. Ὅλες οἱ βαλβίδες, οἱ πόρτες ποὺ κινοῦνται μέσα σὲ ὑγρὸ- αἷμα, φυσικὸ εἶναι νὰ πιτσιλήσουν καὶ λίγο πρὸς τὰ πίσω, μέ τὴ δύναμη ποὺ πιέζονται ἀπὸ τὸ μυοκάρδιο νὰ κλείσουν.
Αφήστε μια απάντηση