Παῦλος Κ. Τούτουζας
ὁμ. Καθηγητὴς Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, Διευθυντὴς τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἱδρύματος Καρδιολογίας (ΕΛ.Ι.ΚΑΡ.)
Διατροφή. Τρῶμε καλὰ ἀλλὰ δὲν ξέρουμε πολλά.
Νομίζουμε, καὶ καλὰ κάνουμε, ὅτι ἀπὸ ἕνα πλούσιο τρα
πέζι θὰ πάρουμε ἐκεῖνο ποὺ ἐπιθυμοῦμε. Γιὰ νὰ μὴ
ἀδυνατίσουμε καὶ πέσουμε σὲ καχεξία, ἀλλά, ἀπὸ τὴν
ἄλλη πλευρὰ πρέπει νὰ προσέχουμε νὰ μὴ πάθουμε
ὑπέρταση, διαβήτη καὶ ὑπερχοληστερολαιμία ἀπὸ παχυ
σαρκία.
Ὥστε τὰ φαγητὰ θέλουν κι αὐτὰ τὸν τρόπο τους. Ἔχουμε,
βέβαια, τρία κύρια φαγητὰ ἡμερησίως – τὸ πρόγευμα, τὸ
γεῦμα καὶ τὸ δεῖπνο – μάλιστα ἐνδιαμέσως ἔχουμε καὶ
ἀπογευματινὸ ἢ ἀκόμη καὶ δεκατιανὸ τὸ πρωὶ γιὰ νὰ μὴ
τεμπελιάζει τὸ πεπτικὸ σύστημα δίχως λειτουργία.
Ὅμως σὲ ἀκραῖες περιπτώσεις ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ
συνηθίσῃ νὰ τρώει μόνο μία φορὰ ἡμερησίως. Στὸ Fram
ingham ἐρευνητὲς σὲ συνεργασία μὲ τὸ Πανεπιστήμιο
τῆς Βοστώνης ἔκαναν παρατηρήσεις σὲ 3 ὁμάδες
ἐνηλίκων, οἱ ὁποῖοι εἶχαν ἕνα μόνο φαγητὸ τὴν ἡμέρα,
2.500, δυόμισυ χιλιάδων θερμίδων.
Ἡ πρώτη ὁμάδα ἔπαιρνε τὸ φαγητὸ αὐτὸ τὸ πρωί, ἡ δεύ
τερη τὸ μεσημέρι καὶ ἡ τρίτη το βράδυ. Ὅλες τὶς ἄλλες
ὧρες τῆς ἡμέρας μόνο νερὸ ἐπιτρεπόταν. Μετὰ ἕνα μήνα
οἱ ἐρευνητὲς ἦσαν λίγο ἔκπληκτοι μὲ τὰ ἀποτελέσματα.
Αὐτοὶ ποὺ τρώγαν τὸ βράδυ βρεθήκανε μὲ μεγαλύτερο
σωματικὸ βάρος, παχύνανε.
Αὐτοὶ ποὺ ἔτρωγαν τὸ πρωὶ ἀδυνατίσανε, ἔχασαν βάρος,
ἐνῷ οἱ μεσημβρινοὶ διατήρησαν περίπου τὸ ἴδιο βάρος.
Τὸ συμπέρασμα εἶναι ὅτι ἀλλιῶς πορεύεται τὸ φαγητὸ καὶ
εἶναι δραστικὸ προσφέροντας ὑγεία ὅταν τὸ τρῶς τὸ πρωὶ
ποὺ ἀρχίζει ἡ μέρα καὶ ἀλλιῶς τὸ βράδυ ὅταν τὸ πολὺ φαγητὸ
δὲν καταναλίσκεται λόγω ὕπνου καὶ γίνεται λίπος. Στοὺς βιορυθμοὺς τοῦ ὀργανισμοῦ σπουδαῖος εἶναι καὶ ὁ κύκλος τῆς κορτιζόλης. Κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ 24ώρου παρατηροῦνται τρία κύματα αὐξήσεως τῆς κορτιζόλης, τὰ ὁποῖα συνοδεύονται ἀπὸ αὔξηση τῶν ἐκκρίσεων τοῦ πεπτικοῦ συστήματος, παγκρέατος καὶ ἥπατος. Αὐτὲς οἱ ἐκκρίσεις γίνονται γιὰ τὴν ἐπεξεργασία τῆς τροφῆς τῆς ἡμέρας. Τὸ μεγαλύτερο κῦμα κορτιζόλης συμβαίνει δύο ὧρες περίπου πρὶν ξυπνήσῃς τὸ πρωί. Ἔτσι μὲ τὴν ἀφύπνιση, λόγῳ μεγαλύτερης ἐκκρίσεως ἰνσουλίνης ἀπὸ τὸ πάγκρεας ἡ τιμὴ τοῦ σακχάρου στὸ αἷμα μειώνεται. Ἐπιπλέον παρατηρεῖται μεγάλη αὔξηση τῶν ἐνζύμων πρωτεάσης καὶ κυρίως λιπάσης ἀπὸ τὸ ἧπαρ γιὰ νὰ ἐργασθοῦν τροφοδοτώντας τὸν ὀργανισμὸ μὲ πρωτεΐνες καὶ ἐνέργεια. Ἔτσι δικαιολογοῦνται τὰ εὑρήματα τῆς Framingham, στὴν πρώτη ὁμάδα ἡ ὁποία εἶχε τὸ φαγητὸ τὴν πρώτη ὥρα μετὰ τὴν ἀφύπνιση. Ἀσφαλῶς οἱ δραστηριότητες τῶν ἐξεταζομένων κατὰ τὴν ἡμέρα θὰ ἦσαν πληρέστερες καὶ μὲ κατανάλωση περισσότερων θερμίδων, καθὼς ἐπίσης καλύτερο θὰ ἦταν καὶ τὸ αἴσθημα εὐεξίας. Ἀντίθετα τὸ τρίτο κῦμα αὔξησης τῆς κορτιζόλης, ποὺ συμβαίνει τὶς ἑσπερινὲς ὧρες, εἶναι ἀσθενέστερο καί, ἑπομένως, οἱ σχετικὲς ἐκκρίσεις τοῦ πεπτικοῦ συστήματος καὶ τῶν ἄλλων ὀργάνων μικρότερες. Αὐτὸ συμβαίνει διότι δὲν χρειάζεται κατανάλωση ἐνέργειας ἀφοῦ στὴ συνέχεια θὰ ἀναπαυθῇ στὴν τηλεόραση καὶ μετὰ θὰ κοιμηθῇ. Ἀπὸ τὸ βραδινὸ αὐτὸ φαγητὸ χρησιμοποιήθηκαν λίγες θερμίδες καὶ οἱ ἄλλες ἐναποθηκεύονται ὡς λίπος μὲ αὔξηση τοῦ βάρους. Ἀσφαλῶς ἐκεῖνοι κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ἡμέρας δὲν θὰ μποροῦσαν νὰ ἔχουν τὴν ἴδια ἀπόδοση σὲ κατανάλωση θερμίδων καὶ εὐεξία ὅπως οἱ τοῦ πρωινοῦ φαγητοῦ. Οἱ Κινέζοι ἔχουν μία παροιμία: Τὸ πρωὶ νὰ τρῶς ὅλο το φαγητό σου, τὸ μεσημεριανὸ νὰ τὸ μοιράζεσαι μὲ τὸ φίλο σου καὶ τὸ βραδινὸ νὰ τὸ δίνεις ὅλο στὸν ἐχθρό σου.
Στὸ Ἅγιον Ὅρος οἱ Μοναχοὶ ἐκκλησιάζονται πολὺ νωρίς, τὶς πρῶτες πρωϊνὲς ὧρες, συνήθως κατὰ τὶς 2-3 καὶ μετὰ τὴ Θεία Λειτουργία ἔχουν πλούσιο φαγητὸ μόλις ξημερώσει. Τὸ βράδυ τρῶνε λιτὰ κατὰ τὶς ἕξι τὸ ἀπόγευμα καὶ στὴ συνέχεια ἀναπαύονται καὶ πᾶνε γιὰ ὕπνο.
Ἡ ἴδια περίπου τακτικὴ ἴσχυε καὶ στοὺς ἀγρότες παλαιὰ
καὶ τὸ ἴδιο συμβαίνει συχνὰ στὸ ἐξωτερικὸ ὅπου το break
fast ἔχει αὐγά, βούτυρο, λουκάνικα, μπέικον κ.α. Ὅταν
πᾶμε στὰ Συνέδρια ἢ καὶ σὲ ξενοδοχεῖα γιὰ διακοπὲς
φροντίζουμε νὰ τρῶμε καλά το πρωὶ γιὰ νὰ τρῶμε λιγό
τερο τὴν ἡμέρα.
Ὅμως ἐμεῖς, στὴν καθημερινή μας ζωή, θέλουμε νὰ κά
νουμε τὰ ἀντίθετα μὲ τοὺς βιορυθμοὺς τοῦ ὀργανισμοῦ
μας. Τὸ φαγητὸ εἶναι ἀνάλογο μὲ τὸ ὕψος τοῦ σώματος καὶ
τὴ σωματικὴ δραστηριότητα. Τὸ φύλο καὶ ἡ ἡλικία δὲν φαί
νεται νὰ παίζουν σπουδαῖο ρόλο. Ὡς πρὸς τὸ ὕψος, ἂν
θέλει π.χ. 170 γραμμάρια τὴν ἡμέρα κρέας ἕνας ποὺ ἔχει
ὕψος 1.50μ. τότε ὁ ἄλλος ποὺ εἶναι 1.90 θέλει 210. Οἱ
ἀντίστοιχες τιμὲς γιὰ δραστήριους σωματικὰ ἐπαγγελματίες
εἶναι 210 γιὰ τὸ ὕψος 1.50μ καὶ 250 γραμμάρια κρέας γιὰ ὕψος
1.90μ. Ἐὰν δὲν σοῦ ἀρέσῃ τὸ κόκκινο κρέας, τὸ ὁποῖο καλύ
τερα νὰ τρῶς τὸ μεσημέρι, τότε μπορεῖς νὰ τρῶς λευκὸ
αὐξάνοντας τὰ γραμμάρια κατὰ 30 περίπου τὴν ἡμέρα. Ἐὰν
πάλι δὲν σοῦ ἀρέσει καὶ τὸ κοτόπουλο ἢ τὸ κυνήγι τότε τρῶγε
ψάρι τὸ ὁποῖο σὲ ποσότητα εἶναι περίπου ἴδια μὲ ἐκείνη τῶν
πουλερικῶν.
Πολλοί, βέβαια, τὰ συνδυάζουν ὡς εἰσαγωγὴ τὸ ψάρι καὶ
κύριο μενοὺ τὸ κρέας. Βέβαια πρωτεΐνες ἔχουν τὰ ὄσπρια
ὅπως καὶ τὰ δημητριακὰ ὄχι σὲ τόση πληρότητα ὅπως τὸ
κρέας, ἐκτὸς καὶ τρῶς τὸ ἀσπράδι τοῦ αὐγοῦ τὸ ὁποῖο ἔχει
τὶς καλύτερες πρωτεΐνες.
Τὸ πρωινὸ φαγητὸ καλύτερα εἶναι νὰ εἶναι λιπαρό, ἐπειδὴ
ἐπικρατοῦν στὰ ἔνζυμα τὸ πρωὶ οἱ ἡπατικὲς λιπάσες. Ἔτσι
ἕνας ὑγιὴς ὀργανισμὸς μπορεῖ νὰ ἔχῃ στὸ πρωινό του τὸ τυρὶ
καὶ βούτυρο ἤ γάλα ἢ γιαούρτι χωρὶς καμία γκρίνια. Τὸ πρωὶ
βέβαια χρειάζεται καὶ ἄλλες θερμίδες ποὺ λαμβάνονται ἀπὸ
τὸ ψωμί, τὸ μέλι ἢ τὴ μαρμελάδα.
Τὸ βράδυ τὸ φαγητὸ εἶναι λιτό. Ἐδῶ ἔχουν θέση τὰ ἀμυλοῦχα
μὲ χαμηλὸ γλυκαιμικὸ δείκτη γιὰ νὰ μὴ πεινᾶς σύντομα,
ὅπως συμβαίνει μὲ τὴ ζάχαρη. Τέτοια εἶναι ὁ ἀρακάς, ὄσπρια,
δημητριακὰ ὁλικῆς ἀλέσεως, λαχανικά, μῆλο, ἀχλάδι, πορτο
κάλι, μέλι, ἀκόμη καὶ γάλα ἢ γιαούρτι.
Αφήστε μια απάντηση