ΦΩΤΕΙΝΗ ΓΡΑΜΜΗ 71- Πτώσεις τοῦ πρεσβύτη

Παῦλος Κ. Τούτουζας
Καθηγητὴς – Διευθυντὴς τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἱδρύματος Καρδιολογίας

Εἶμαι μεγάλος, πάτησα τὰ 80, ἀλλὰ γιατρέ μου προχθὲς ἔπεσα κάτω καὶ χτύπησα τὸ γόνατο, τὰ χέρια, δὲν κατάλαβα… δὲν κατάλαβα πῶς ἔπεσα… καὶ μάλιστα εἶμαι ἄνθρωπος ποὺ βλέπω καλὰ μπροστά μου, προσέχω πολὺ ὅταν βαδίζω, σὰν νὰ ψάχνω νὰ βρῶ λεφτὰ στὸ δρόμο μου. λοιπόν, προσέχω ἀλλὰ ἐγὼ ἔπεσα, τσακίστηκα, χτύπησα καὶ τὸν ὦμο ἀριστερά. Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι μὲ παίρνει κι ἐμένα ὁ ἐγωισμὸς καὶ θέλω νὰ φαίνομαι ὡραῖος, τὴν ὥρα αὐτὴ διέσχιζα τὴν Βασιλίσσης Σοφίας, στὸ Ἱπποκράτειο ἀπέξω, ἔνιωθα… ἀέρινος, ἄκουγα τὸ βῆμα μου καὶ κορδωτὸς ἔδινα συγχαρητήρια στὸν ἑαυτό μου γιὰ τὴν καλή του φυσικὴ κατάσταση. Καὶ αἴφνις γδοῦπος μέγας, σκόνταψα, σκοτώθηκα. Δὲν μποροῦσα, τρόμαξα νὰ σηκωθῶ.
Θὰ μοῦ πῇς ὅτι δὲν φταίω μόνο ἐγώ, εἶναι καὶ οἱ παγίδες, τὰ πεζοδρόμια μας μὲ τὰ πλακάκια τοῦ Δήμου καὶ τοὺς φλοιοὺς τῶν Ἀθηναίων, τοὺς ὁποίους ἔστιν ὅτε πετοῦν κάτω. Τὰ πεζοδρόμια συχνὰ εἶναι παγίδες. Γενικὰ ἔχουμε πτώσεις ἀπὸ αἴτια τοῦ περιβάλλοντος, νὰ πατήσῃς φροῦτο, νὰ πέσῃς ἀπὸ τὴ σκάλα, νὰ γλιστρήσῃς τὴν ὥρα ποὺ κάνεις τὸ λουτρό σου… Ὁ γιατρὸς βέβαια σκέπτεται καὶ μήπως ἡ πτώση ὀφείλεται σὲ παθολογικὴ αἰτία, π.χ. ἀπότομα νὰ σταματήσῃ γιὰ λίγο ἡ καρδιά, ὅπως συμβαίνει σὲ σύνδρομο νοσοῦντος φλεβοκόμβου ἢ σὲ πλήρη κολποκοιλιακὸ ἀποκλεισμὸ ἤ, ἀντίθετα, ἀπότομα νὰ τρέχῃ γρήγορα ἡ καρδιά, ὅπως σὲ παροξυσμικὴ ὑπερκοιλιακὴ ταχυκαρδία, μὲ σφύξεις >150/λ.
Ἐγὼ ἔχω κάνει ἐξετάσεις, δὲν βρῆκα τίποτα, ὁ Καρδιολόγος μὲ βρίσκει καλά. Τώρα ξέρω ὅτι σκόνταφτα ἀπὸ παλιά, ἀλλὰ μὲ “διορθωτικὴ τινὰ κίνησιν” στὸ ἑπόμενο βῆμα, συνέχιζα νὰ βαδίζω… Τώρα ὅμως πέφτω σὰν ἄψυχο πράγμα. Θὰ πρέπει βέβαια νὰ φταίῃ κάτι, τὸ χαλικάκι ἢ τὸ σκαλοπάτι ἢ ἄλλα πολλὰ ποὺ μπορεῖ νὰ συμβάλουν, π.χ. σωματικὴ ἀδυναμία ἀπὸ πυρετὸ ἢ μετὰ ἀπὸ ἐγχείρησι, ἀπὸ διαταραχὴ τῆς ὅρασης λόγω ὀφθαλμολογικῆς πάθησης κ.α. Ὅμως ἐγὼ εἶμαι ὡραῖος καὶ εὐσταλὴς καὶ πέφτω σὲ πεζοδρόμιο καλὸ αἰφνιδίως, χωρὶς λόγο καὶ ἀφορμή. Εἶπαν ὅτι μπορεῖ νὰ φταίει ἡ ὀρθοστατικὴ ὑπόταση, μὲ ἐλάττωση τῆς συστολικῆς πίεσης τουλάχιστον κατὰ 20mmHg στὴν ὀρθία στάση καὶ τῆς διαστολικῆς τουλάχιστον 10mmHg, ἀπὸ ὅσο σὲ θέσι καθίσματος ἢ κλίνης. Τί νὰ πῶ, διαβάζω ὅτι ἀπὸ τοὺς ἡλικιωμένους μετὰ τὰ 65, εἶναι μερικοὶ ποὺ “πέφτουν” χωρὶς νὰ ἔχουν τίποτα, χωρὶς νὰ πάσχουν ἀπὸ ὀρθοστατικὴ ὑπόταση ἢ νὰ παρουσιάζουν σημαντικὲς λευκὲς ἑστίες στὴ μαγνητικὴ τομογραφία τοῦ ἐγκεφάλου. Πρέπει νὰ ξέρουμε ὅτι βλάβες στὸν ἐγκέφαλο συχνὰ ὑπάρχουν ἀπὸ κακὴ κυκλοφορία τοῦ αἵματος, τὶς οἶδεν πότε ἔγιναν καὶ πῶς. Αὐτὲς οἱ βλάβες δικαιολογοῦν πτώσεις ὅταν γιὰ τὸν ἄλφα ἢ βήτα λόγο σὲ βάδισμα ἢ σὲ ὀρθοστασία ἐλαττώνεται λιγάκι ἡ παροχὴ αἵματος στὸν ἐγκέφαλο. Ἀπὸ τὶς πτώσεις αὐτὲς πολλοὶ χτυποῦν καὶ ἐγείρονται τραυματισμένοι, ἐνῶ οἱ ἄλλοι παραμένουν ἀβλαβεῖς. Ἐδῶ μπορεῖ νὰ εἶναι καὶ ὁρισμένοι ἀπὸ τὸ πλῆθος τῶν ὑπερτασικῶν, οἱ ὁποῖοι ἐν ὑπνῶσι κατὰ τὴν νύχτα ἐμφανίζουν μεγάλη ἐλάττωση τῆς πίεσης, εἶναι οἱ λεγόμενοι extreme dippers, καὶ αὐτοὶ μπορεῖ νὰ πέσουν τὴν ἡμέρα παρόλο ὅτι ἡ πίεσή τους εἶναι φυσιολογική. Ὑπάρχουν καὶ ἡλικιωμένοι, οἱ ὁποῖοι ἴσως νὰ ἔχουν κάποια ἀγγειακὴ πάθηση τοῦ ἐγκεφάλου καὶ σὲ συνδυασμὸ μὲ παροδικὴ ὑπόταση, συχνὰ πέφτουν μετὰ τὸ φαγητό.
Εἶναι πρόβλημα ἡ πτῶσις τοῦ πρεσβύτη καὶ αὐτὸ ὁ λαὸς τὸ ξέρει. Ἕνας στοὺς τρεῖς, λένε, μετὰ τὰ 65 παραπονεῖται γιὰ μία τουλάχιστον πτώση κάθε χρόνο. Ἀκόμη καὶ ἂν συμβαίνῃ νὰ μὴν χτυπᾶ αὐτὸς ὁ ἡλικιωμένος, προχωρεῖ συλλογισμένος καὶ φοβᾶται. Θέλει νὰ στηρίζεται κάπου, σὲ συνοδοιπόρο, στὴ σκάλα, καὶ κάνει καλά. Ὅμως μερικὲς φορὲς χάνει τὴν ἐμπιστοσύνη στὸν ἑαυτό του καὶ τότε πρέπει νὰ γίνεται ἐξέταση τοῦ προβλήματος ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τῆς ἐμφανίσεώς του. Ὁ ἰατρὸς θὰ ἐπιμείνῃ στὴν καλὴ ρύθμιση τῆς πίεσης καὶ ἀντιμετώπισι ἄλλων τυχὸν παθολογικῶν παραγόντων, ὅλα αὐτὰ μὲ ψυχολογικὴ ἐνίσχυσι. Μερικὲς φορὲς ἡ πτώση σὲ ὀρθοστατικὴ ὑπόταση δὲν ἐμφανίζεται ἀμέσως μετὰ τὴν ἔγερσι ἀπὸ καθιστὴ σὲ ὄρθια στάση, ἀλλὰ καθυστερημένα ἀφοῦ περάσει ὥρα ἀρκετή. Αὐτὸ μοιάζει μὲ παρασυμπαθητικοτονικὴ κρίσι καὶ πρὸς ἐπιβεβαίωσι αὐτῆς τῆς αἰτίας συνιστᾶται ἡ δοκιμασία ἀνακλίσεως – tilting test. Ἐὰν εἶναι θετική, τότε ὁ πάσχων μπορεῖ νὰ πάῃ καλὰ μὲ φάρμακο.
Τὸ 2001 (Journal of the American College of Cardiology: 38,246-252) δημοσιεύθηκε μελέτη 266 προσώπων θαλερῶν, ἄνω τῶν 65 ἐτῶν. Κατὰ τοὺς πρώτους 12 μῆνες ποσοστὸ 20% αὐτῶν ἔπεσαν. Στοὺς πεπτωκότες ἦσαν περισσότερες οἱ γυναῖκες, τῶν ὁποίων ἡ συστολικὴ πίεση σὲ ὄρθια στάση συνήθως ἦταν χαμηλή, 11 ἢ 10mmHg. Οἱ ὑπερτασικοὶ πῆγαν καλά, δὲν εἶχαν περισσότερες πτώσεις, εἴτε ἔπαιρναν ἢ δὲν ἔπαιρναν φάρμακα γιὰ τὴν πίεσή τους. Σὲ ἐξαίρεσι ἦσαν ὅσοι ἔπαιρναν ἀνταγωνιστὴ τοῦ ἀσβεστίου μὲ δράση βραχείας διαρκείας, ἐκεῖνοι εἶχαν 2,5 φορὲς περισσότερες πτώσεις ἀπὸ τοὺς ἄλλους, ποὺ ἐλάμβαναν κάποιο ἄλλο φάρμακο. Στὴ μελέτη αὐτὴ βρέθηκε ἐπίσης ὅτι ἡ πτώση ἦταν πιὸ συχνὴ σὲ ἡλικία 66 – 75 ἐτῶν, ἐνῶ οἱ ἄνω των 75 γεγηρακότες τὰ πῆγαν πιὸ καλά. Ἡ διαφορὰ ὀφείλεται πιθανὸν α) στὴν κινητικότητα, ἡ ὁποία εἶναι μικρότερη καὶ β) στὴν αὐξημένη προσοχὴ εἰς προκεχωρημένον γῆρας.
Πτῶσις καὶ ἀνάστασις, ἄς εἶναι ἡ πίεσή μας λίγο ὑψηλότερη, 13,14 ἢ καὶ 15. Εἶναι καιρὸς ποὺ ἔκλεισα τὰ 80. Ἡ Πόλη ἔζησε 1.000 ἔτη καὶ καλύτερα θὰ ἦταν νὰ ψάχναμε γιὰ τὶς αἰτίες τοῦ μακροῦ της βίου. Ὅλα αὐτὰ τὰ ἔτη ἦταν στόχος χιλιωνύμων ἐχθρῶν. Αἱ ἐσωτερικαὶ διαμάχαι… Ὁ διχασμὸς τῶν Ἐκκλησιῶν… Τὸ Ναυτικὸν παρημελήθη τοὺς τελευταίους αἰώνας, τὸ ἐμπόριον ἐπέρασε εἰς ξένας χείρας… Οἱ Ὀθωμανοὶ ἠλαύνοντο ἀπὸ τὸν ἀκατάσχετον φανατισμὸν τοῦ νεοφωτίστου… Ἡ χριστιανικὴ Εὐρώπη, ὅταν δὲν κατειργάζετο τὴν πτῶσιν, τὴν ηὔχετο… (Μάρκου Θεοδωράκη, Θέματα Ἱστορίας).

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *