Ἡ κοινωνικὴ δικαιοσύνη μειώνει καὶ ἐλλείμματα καὶ χρέη
Τὴν 5ην καὶ 6ην Μαρτίου 2014 εἰς οἰκονομικὸν συνέδριον εἰς τὰς Βρυξέλλας μὲ θέμα:«Ἀνισότητες, συνέπειες γιὰ τὴν κοινωνία, τὴν πολιτικὴ καὶ τοὺς λαούς» ἐχορηγήθη τὸ πρῶτον βραβεῖον μὲ θέμα «Ἐπανεξετάζοντες τὴν οἰκονομικὴν πολιτικήν» εἰς δύο Ἑλληνίδας καὶ ἕνα Ἕλληνα. Πρόκειται διὰ τοὺς οἰκονομολόγους, κον Βασίλειον Ράπανον, Καθηγητὴν τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, τὴν καν Γεωργίαν Καπλάνογλου, ἐπίκουρον Καθηγήτριαν καὶ τὴν καν Ἰωάνναν Μπαρδάκα, οἰκονομολόγον τῆς Τραπέζης τῆς Ἑλλάδος.
Ἀκολουθεῖ ἡ εἴδησις εἰς τὴν ἐφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ (9.3.2014).
ΑΝΑΛΥΣΗ του ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΛΙΤΣΗ
Η κρίση, αφορμή για την έκρηξη των ανισοτήτων
Το πρώτο βραβείο μιας εργασίας Ελλήνων οικονομολόγων και η θεωρία του Αlesina.
Οι ανισότητες είναι το μείζον, απτό και πραγματικό πρόβλημα;
Την περασμένη Τετάρτη και Πέμπτη, στις Βρυξέλλες, έγινε ένα σημαντικό επιστημονικό συνέδριο με ευρεία συμμετοχή οικονομολόγων από την Ευρώπη και την Αμερική, παράλληλα με το συνέδριο του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος. Θέμα του, «ανισότητες, συνέπειες για την κοινωνία, την πολιτική και τους λαούς». Για καθεμία από τις τέσσερις θεματικές ενότητές του («εναλλακτικές πολιτικές στη λιτότητα», «ανισότητα και κρίση», «μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής οικονομικής διακυβέρνησης» και «επανεξετάζοντας την οικονομική πολιτική»)είχαν υποβληθεί δεκάδες επιστημονικές εργασίες, από τις οποίες η επιστημονική επιτροπή του συνεδρίου (με συμμετοχές όπως των J.P. Fitoussi, J. Galbraith, J. Stiglitz…) επέλεξε τις δέκα πλέον αξιόλογες ανά θεματική ενότητα για να παρουσιαστούν σε αυτό. Το πρώτο βραβείο στην ενότητα «επανεξετάζοντας την οικονομική πολιτική» κέρδισε η εργασία τριών Ελλήνων οικονομολόγων: του Βασίλη Ράπανου, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, της Γεωργίας Καπλάνογλου, επίκουρης καθηγήτριας, και της Ιωάννας Μπαρδάκα, οικονομολόγου στην Τράπεζα της Ελλάδος. Ποιο ήταν το αντικείμενο της εργασίας; Οι τρεις οικονομολόγοι είχαν θέσει ένα κρίσιμο ερώτημα: Αν «μετράει» η κοινωνική δικαιοσύνη στην προσπάθεια μείωσης ελλειμμάτων και χρέους, αν η δίκαιη κατανομή των βαρών επηρεάζει ή όχι το αποτέλεσμα μιας πολιτικής δημοσιονομικής προσαρμογής.
Η στήλη έχει παρουσιάσει βασικά πορίσματα των εργασιών τους. Προκειμένου να απαντήσουν στο ερώτημα, εργάστηκαν διεξοδικά και σε βάθος χρόνου, ειδικότερα ανέλυσαν τα δεδομένα 29 χωρών του ΟΟΣΑ επί μία 40ετία, από το 1971 έως το 2009. Και μετά από εμπεριστατωμένη μελέτη, κατέληξαν σε μια πολιτικά εξαιρετικά σημαντική απάντηση: Η δικαιοσύνη, δηλαδή η στήριξη των πιο αδύναμων τμημάτων της κοινωνίας σε συνθήκες δημοσιονομικής προσαρμογής, πέρα από τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής, αποτελεί καθοριστικό παράγοντα επιτυχίας αυτής καθαυτής της προσαρμογής, δηλαδή για μια διατηρήσιμη μείωση του δημοσίου ελλείμματος και χρέους. Αυτήν την εργασία επικρότησε το διεθνές συνέδριο. Θα συνέβαινε αυτό πριν από λίγα χρόνια;
Προσωπικά, αμφιβάλλω πολύ, πάρα πολύ. Το πόρισμα της μελέτης Ράπανου-Καπλάνογλου, Μπαρδάκα είναι ακριβώς αντίστροφο από όσα πρεσβεύει η θεωρία της λεγόμενης «αναπτυξιακής λιτότητας» που κυριαρχεί, ακόμη, στην Ευρωζώνη. Πρόκειται για μια θεωρία που τα πρώτα στοιχεία της εμφανίστηκαν το 1988, με εμπνευστή τον Alberto Alesina, του Πανεπιστημίου Μποκόνι, του Μιλάνου (και νυν του Χάρβαρντ). Σύμφωνα με αυτήν, η ύφεση είναι ευκαιρία για να περικοπεί το κοινωνικό κράτος, να μηδενιστούν τα δημόσια ελλείμματα και να υπάρξει οικονομική μεγέθυνση. Ο Alesina το 1998 παρουσίασε τη θεωρία του ως το απόλυτο φάρμακο κατά της κρίσης. Τον Απρίλιο 2010, προσκλήθηκε να την παρουσιάσει στο ECOFIN (Μαδρίτη). Το ECOFIN βρήκε τις ιδέες του χρήσιμες για μια επιστημονικοφανή υποστήριξη της κυρίαρχης πολιτικής. Γι’ αυτό τις περιέλαβε στο τελικό ανακοινωθέν και τις αναγόρευσε σε επίσημη πολιτική της Ευρωζώνης. Η διεύρυνση της ανισότητας οδηγεί σε ανάπτυξη – ισχυρίζεται ο Alesina. Οχι, η διεύρυνση της ανισότητας οδηγεί σε αποτυχία – αποδεικνύουν οι τρεις Ελληνες οικονομολόγοι. Και αποσπούν το πρώτο βραβείο του διεθνούς συνεδρίου οικονομολόγων.
Η ανισότητα αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ως το μείζον πρόβλημα σε όλον τον κόσμο.
Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμα και ο chief economist του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, O.Blanchard, μαζί με τον επικεφαλής του τμήματος οικονομικών υποθέσεων, C. Cottarelli, στην 6η από τις «10 εντολές» περί δημοσιονομικής προσαρμογής, γράφουν ότι τα μέτρα προσαρμογής πρέπει να είναι «δίκαια». Ούτε είναι τυχαίο ότι το World Economic Forum, φέτος, στο Νταβός, είχε κεντρικό θέμα την ανισότητα. Γιατί η κρίση αποδεικνύεται αφορμή για τη διεύρυνση των ανισοτήτων σε πρωτόγνωρα επίπεδα. Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία της Oxfam, ότι 85 άνθρωποι συγκεντρώνουν τόσο πλούτο όσο είναι το εισόδημα όλων των αναπτυσσόμενων χωρών μαζί, ότι σε 50 φορολογικούς παραδείσους κρύβεται πλούτος 18,5 τρισ. δολάρια, με αποτέλεσμα να χάνονται 100 δισ. δολ. φορολογικά έσοδα ετησίως και άλλα. Η ανισότητα είναι το μείζον πρόβλημα και στη χώρα μας.
Οταν έσπασε η ελληνική «φούσκα» κι έπαψαν οι αγορές να μας δανείζουν, οι περισσότεροι συμφωνήσαμε ότι, προκειμένου να μην τσακιστεί η χώρα, έπρεπε να πατηθεί φρένο, να μπει προσωρινά όπισθεν στα εισοδήματα με τρόπο δίκαιο και να «τρέξουν» οι μεταρρυθμίσεις. Το δίλημμα ήταν αν θα γίνει η προσαρμογή με δικαιοσύνη ή με βαρβαρότητα. Χάρη στο άρρωστο πολιτικό σύστημα το σασμάν μπλόκαρε στην όπισθεν, οι ανισότητες διευρύνονται, τα βάρη ρίχνονται μονομερώς στη μισθωτή εργασία και στους πλέον αδύναμους. Η προσαρμογή γίνεται με βαρβαρότητα. Το μοντέλο παρασιτικού καπιταλισμού επιβιώνει και κερδίζει θέσεις. Με αυτήν την έννοια, όσο κι αν πέσουν τα spreads, δεν πλησιάζουμε στο τέλος της προσπάθειας. (Ξανα)βρισκόμαστε στην αρχή της.
(kallitsiskostas@yahoo.com)
ΣΧΟΛΙΑ ΕΚΔΟΤΟΥ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΙΚΩΣ
1. Τὸ κοινωνικὸν πρόβλημα τὸ εἶχαν λύσει αἱ πρῶται χριστιανικαὶ κοινότητες, εἰς τὰς ὁποίας οἱ Χριστιανοὶ ἐπώλουν τὰ ὑπάρχοντά των καὶ ἔδιδαν αὐτὰ εἰς τοὺς Ἀποστόλους, διὰ νὰ λαμβάνουν ὅλοι τὰ ἀναγκαῖα.
2. Μὲ τὴν ἐξάπλωσιν τοῦ Χριστιανισμοῦ κάτω ἀπὸ ἀπεριγράπτους διωγμούς, ποὺ ὑφίσταντο οἱ Χριστιανοὶ κατὰ τοὺς πρώτους αἰῶνας, δὲν ἦτο δυστυχῶς εὐχερὲς νὰ ἀξιοποιοῦνται αἱ τεράστιαι αὐταὶ προσφοραὶ τῶν εὐλαβῶν Χριστιανῶν ὑπὸ τοὺς τότε οἰκονομικοὺς καὶ κοινωνικοὺς «Ὑπουργούς», τοὺς διακόνους, διὰ νὰ δημιουργῆται πλοῦτος καὶ νὰ κατανέμεται εἰς τοὺς ἔχοντας ἀνάγκην Χριστιανοὺς.
Διὰ τὰς ἀνάγκας τῶν Χριστιανῶν καὶ ἐν γένει τῶν ἀνθρώπων ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ μᾶς διδάσκει:
α. Ὅπως ἡ Ἁγία Γραφὴ διδάσκει εἰς τὴν Β΄ πρὸς Κορινθίους Ἐπιστολήν, κεφ. 8, χωρία 11-15 «11 νυνὶ δὲ καὶ τὸ ποιῆσαι ἐπιτελέσατε, ὅπως καθάπερ ἡ προθυμία τοῦ θέλειν, οὕτω καὶ τὸ ἐπιτελέσαι ἐκ τοῦ ἔχειν. 12 εἰ γὰρ ἡ προθυμία πρόκειται, καθὸ ἐὰν ἔχῃ τις εὐπρόσδεκτος, οὐ καθὸ οὐκ ἔχει. 13 οὐ γὰρ ἵνα ἄλλοις ἄνεσις, ὑμῖν δὲ θλῖψις, ἀλλὰ ἐξ ἰσότητος ἐν τῷ νῦν καιρῷ τὸ ὑμῶν περίσσευμα εἰς τὸ ἐκείνων ὑστέρημα, 14 ἵνα καὶ τὸ ἐκείνων περίσσευμα γένηται εἰς τὸ ὑμῶν ὑστέρημα, ὅπως γένηται ἰσότης, 15 καθὼς γέγραπται· ὁ τὸ πολὺ οὐκ ἐπλεόνασε, καὶ ὁ τὸ ὀλίγον οὐκ ἠλαττόνησε.», μετάφρασις Ν.Ι.Σωτηροπούλου «11 Τώρα λοιπὸν ὁλοκληρώσετε τὸ ἔργο, ὥστε, ὅπως ὑπῆρξε ἡ προθυμία τοῦ νὰ τὸ θέλετε, ἔτσι νὰ γίνῃ καὶ ἡ ἐκτέλεσί του ἀπ᾿ ὅ,τι ἔχετε. 12 Ὅταν δὲ ὑπάρχῃ ἡ προθυμία, ἀπαιτεῖται προσφορὰ ἐὰν κανεὶς ἔχῃ, ὄχι ἐὰν δὲν ἔχῃ (Ἐὰν κάποιος δὲν ἔχῃ, ὁ Θεὸς ἐκτιμᾷ τὴν προθυμία του). 13. Ὄχι βεβαίως σ᾿ ἄλλους νὰ ὑπάρχῃ εὐχέρεια καὶ σὲ σᾶς στέρησι, ἀλλ᾿ ἐξ ἴσου. 14 Στὴν παροῦσα περίστασι τὸ ἰδικό σας περίσσευμα νὰ προστεθῇ στὸ ὑστέρημα ἐκείνων, γιὰ νὰ προστεθῇ (ἄλλοτε, ἄν ἀντιστραφοῦν τὰ πράγματα) καὶ τὸ περίσσευμα ἐκείνων στὸ δικό σας ὑστέρημα, καὶ ἔτσι νὰ προκύψῃ ἰσότης. 15. Ὅπως λέγει ἡ Γραφή, Αὐτὸς ποὺ μάζευε τὸ πολὺ (μάννα) δὲν εἶχε περίσσευμα, καὶ αὐτὸς ποὺ μάζευε τὸ λίγο δὲν εἶχε ὑστέρημα.»
β. Μάλιστα ὁ Χριστιανισμὸς διδάσκει τὴν ἰσότητα ὄχι μόνον μεταξὺ τῶν ἐλευθέρων ἀνθρώπων, δηλαδὴ τῶν φεουδαρχῶν, τῶν ἡγεμόνων, τῶν ἀρχόντων, τῶν ἐμπόρων, τῶν τραπεζιτῶν καὶ κεφαλαιοκρατῶν, ἀλλὰ ἀκόμη καὶ μὲ τοὺς δούλους, πρὸς τοὺς ὁποίους οἱ κύριοί των εἶχον τὸ δικαίωμα νὰ συμπεριφέρωνται ὅπως εἰς τὰ ὑποζύγια, δηλαδὴ νὰ τοὺς ἐκμεταλλεύωνται ἄγρια, νὰ τοὺς ἐξουθενώνουν εἰς τὴν κούρασιν σωματικά, νὰ τοὺς εὐτελίζουν ψυχικῶς καὶ πνευματικῶς μέχρι καὶ νὰ τοὺς θανατώνουν. Ὁ Χριστιανισμὸς διακηρύσσει τὴν ἐπαναστατικὴν διδασκαλίαν: «Οἱ κύριοι τὸ δίκαιον καὶ τὴν ἰσότητα τοῖς δούλοις παρέχεσθε, εἰδότες ὅτι καὶ ὑμεῖς ἔχετε Κύριον ἐν οὐρανοῖς» (Κολ. 4,1).
γ. Τὸ Εὐαγγέλιον ἔχει διαλευκάνει τὴν κατάστασιν ἀναφορικῶς μὲ τὴν ἀγρίαν ἐκμετάλλευσιν τῶν ἀδυνάτων ἀπὸ τοὺς ἰσχυρούς, τῶν πτωχῶν ἀπὸ τοὺς πλουσίους 1900 ἔτη ἐνωρίτερον ἀπὸ τὸν Λένιν καὶ τὸν Μὰρξ μὲ τὸ περίφημον βιβλίον του «Τὸ κεφάλαιον» καὶ τὴν θεωρίαν τῆς ὑπεραξίας. Μάλιστα δέ, αὐτά ποὺ ἔλαβον ἀπὸ τὴν Ἁγίαν Γραφὴν οἱ κομμουνισταὶ καὶ οἱ σοσιαλισταὶ καὶ τὰ διεστρέβλωσαν, ἀμνηστεύοντες τοιουτοτρόπως ἐμμέσως τοὺς ἀπλήστους πλουσίους καὶ τὸ αἰσχρὸν κατεστημένον, εἶναι πολὺ πιὸ ἐπαναστατικὰ ἀπ᾿ ὅ,τι τὰ διεστρέβλωσαν. Τοῦτο φαίνεται σαφέστατα ἀπὸ τὴν ἐπιστολὴν τοῦ ἀδελφοθέου Ἰακώβου, κεφάλαιον ε΄, χωρία 1-6 «1 Ἄγε νῦν οἱ πλούσιοι, κλαύσατε ὀλολύζοντες ἐπὶ ταῖς ταλαιπωρίαις ὑμῶν ταῖς ἐπερχομέναις. 2 ὁ πλοῦτος ὑμῶν σέσηπε καὶ τὰ ἱμάτια ὑμῶν σητόβρωτα γέγονεν, 3 ὁ χρυσὸς ὑμῶν καὶ ὁ ἄργυρος κατίωται, καὶ ὁ ἰὸς αὐτῶν εἰς μαρτύριον ὑμῖν ἔσται καὶ φάγεται τὰς σάρκας ὑμῶν. ὡς πῦρ ἐθησαυρίσατε ἐν ἐσχάταις ἡμέραις. 4 Ἰδοὺ ὁ μισθὸς τῶν ἐργατῶν τῶν ἀμησάντων τὰς χώρας ὑμῶν ὁ ἀπεστερημένος ἀφ’ ὑμῶν κράζει, καὶ αἱ βοαὶ τῶν θερισάντων εἰς τὰ ὦτα Κυρίου Σαβαὼθ εἰσεληλύθασιν. 5 ἐτρυφήσατε ἐπὶ τῆς γῆς καὶ ἐσπαταλήσατε, ἐθρέψατε τὰς καρδίας ὑμῶν ὡς ἐν ἡμέρᾳ σφαγῆς. 6 κατεδικάσατε, ἐφονεύσατε τὸν δίκαιον· οὐκ ἀντιτάσσεται ὑμῖν.»
Ἡ μετάφρασις τῶν ἀνωτέρω κατὰ τὸν ἀκραιφνῆ Ὀρθόδοξον θεολόγον Νικόλαον Σωτηρόπουλον ἔχει: «1Ἐλᾶτε τώρα, οἱ πλούσιοι. Κλαύσετε μὲ γοερὲς κραυγὲς γιὰ τὶς συμφορὲς ποὺ σᾶς ἔρχονται. 2 Ὁ πλοῦτος σας ἔχει σαπίσει, καὶ τὰ (ἀποθηκευμένα) ροῦχα σας ἔχουν φαγωθῆ ἀπὸ τὸ σκόρο. 3 Τὸ χρυσάφι σας καὶ τὸ ἀσῆμι ἔχουν σκουριάσει (μένουν ἀχρησιμοποίητα), καὶ ἡ σκουριά τους θὰ εἶναι μαρτυρία ἐναντίον σας, καὶ θὰ φάγῃ τὶς σάρκες σας σὰν φωτιά. Συσσωρεύσατε πλοῦτο (γιὰ) τὶς ἔσχατες ἡμέρες (ἡμέρες τιμωρίας σας). 4 Ἰδοὺ ὁ μισθὸς τῶν ἐργατῶν, ποὺ θέρισαν τὰ χωράφια σας, καὶ σεῖς τὸν κατακρατήσατε, κραυγάζει, καὶ οἱ κραυγὲς τῶν θεριστῶν ἔχουν φθάσει στὰ αὐτιὰ τοῦ Κυρίου τῶν δυνάμεων. 5 Ζήσατε πάνω στὴ γῆ μὲ ἀπολαύσεις καὶ σπατάλες, θρέψατε τοὺς ἑαυτούς σας ὅπως (τρέφονται τὰ ζῶα) γιὰ τὴν ἡμέρα τῆς σφαγῆς. 6 Καταδικάσατε, φονεύσατε τὸν ἀθῷο· δὲν σᾶς προβάλλει ἀντίστασι.»
Ἐδῶ ἐφιστῶμεν τὴν προσοχὴν καὶ τὸν παραλληλισμὸν μερικῶν φράσεων:
«ὁ χρυσὸς ὑμῶν καὶ ὁ ἄργυρος κατίωται…». Ἐδῶ ἡ Ἁγία Γραφὴ χρησιμοποιεῖ ἀνθρωποπαθῆ ἔκφρασιν λέγουσα ὅτι ὁ χρυσὸς καὶ ὁ ἄργυρος κατίωται, δηλαδή «ἐσκωρίασεν». Χρησιμοποιεῖ τό «ἐσκωρίασεν», διὰ νὰ ἀποδείξῃ τὴν σκληροτραχηλίαν τῶν ἰσχυρῶν καὶ τῶν πλουσίων, ποὺ ἐκμευταλλεύονται τοὺς ἀδυνάτους καὶ τοὺς πτωχούς. Τὸ Εὐαγγέλιον ἀναφέρει «ὁ ἀπεστερημένος μισθὸς τῶν ἐργατῶν», ἀντιστοίχως ὁ μαρξισμὸς καὶ ὁ σοσιαλισμὸς τὸ λέγουν ὑπεραξία, διὰ νὰ κρύψουν τὴν κλοπὴν τῆς θεωρίας τοῦ Εὐαγγελίου. Δηλαδὴ τὴν κλοπὴν τοῦ ἱδρῶτος τῶν ἐργαζομένων.
3. Ἐνῷ οἱ κομμουνισταὶ καὶ οἱ σοσιαλισταὶ ἀποκαλοῦν τοὺς φεουδάρχας «κεφαλαιοκράτας, βιομηχάνους, ἐμπόρους καὶ γενικῶς ἐκμεταλλευτάς», δηλαδὴ χαρακτηρίζουν αὐτό ποὺ κάμνουν οἱ πλούσιοι καὶ ἰσχυροὶ ὡς πταῖσμα ἢ πλημμέλημα, τὸ Ευαγγέλιον τοὺς ἀποκαλεῖ «φονεῖς», δηλαδὴ ἡ πρᾶξις των εἶναι εἰδεχθέστατον κακούργημα. Τοῦτο δὲ τὸ πράττουν, διότι ἔχουν «θεωρία ἐπισκόπου καὶ καρδία μυλωνᾶ», δηλαδὴ ἔχουν γλῶσσαν κομμουνιστικὴν ἢ σοσιαλιστικήν, ἀλλὰ νοοτροπίαν καὶ τσέπην κεφαλαιοκράτου.
4. Τὸ ἴδιον ἔκαναν οἱ κομμουνισταί, ὅταν ἔγραφαν εἰς τὸ Κρεμλίνον μὲ χρυσῆν γραφήν «ὅποιος δὲν ἐργάζεται, δὲν θὰ τρώγῃ» καὶ τὸ εἶχαν συμπεριλάβει καὶ εἰς ἄρθρον τοῦ Ἀνωτάτου Σοβιετικοῦ Συντάγματος. Τὸ ἴδιον ἐπαναλαμβάνουν καὶ οἱ σοσιαλισταί, οἱ ὁποῖοι, ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον, εἶναι «σοσιάλ-λησταί».
Καὶ αὐτὸ εἶναι κλοπιμαῖον καὶ διεστρεβλωμένον, διότι τὸ ὀρθόν εἶναι: «…εἴ τις οὐ θέλει ἐργάζεσθαι, μηδὲ ἐσθιέτω» (Β΄ Θεσ. 3,10), ποὺ σημαίνει: «ὅποιος δὲν θέλει νὰ ἐργάζεται, αὐτὸς καὶ νὰ μὴ τρώγῃ». Ἔρχονται μερικοὶ ψευδοδιανοούμενοι καὶ δοκησίσοφοι καὶ τολμοῦν νὰ ἰσχυρισθοῦν, ὅτι ὁ Παῦλος λέγει βλακεῖες. Εἰς αὐτοὺς πρέπει νὰ ἀντείπωμεν: «δὲν κατάλαβαν αὐτό ποὺ ἐδιάβασαν, διότι, ἐὰν τὸ κατενόουν, δὲν θὰ τὸ ἀγνοοῦσαν». Ἀπὸ τὴν φράσιν τοῦ Ἀποστόλου Παύλου εἰς τὴν Β΄ ἐπιστολὴν πρὸς Θεσσαλονικεῖς, (3, 10) ἐξάγεται τὸ σαφέστατον συμπέρασμα ὅτι τὰ μικρὰ παιδιά, οἱ ἡλικιωμένοι, οἱ ἄρρωστοι καὶ οἱ ἄνεργοι, τοὺς ὁποίους τὸ αἰσχρὸν κατεστημένον ἔχει καταδικάσει εἰς ἀνεργίαν ὄχι μόνον ἔχουν τὸ δικαίωμα νὰ τρώγουν, ἀλλὰ καὶ νὰ καταναλίσκουν πολὺ περισσότερα ἀπ᾿ ὅ,τι οἱ ὑγιεῖς ἄνθρωποι, διότι αἱ ἀνάγκαι τῶν παιδιῶν, τῶν ἡλικιωμένων καὶ τῶν ἀσθενῶν εἶναι περισσότεραι καὶ τῶν ἀνέργων, οἱ ὁποῖοι βιώνουν τὸ ἄγχος τῆς ἀνεργίας καὶ ἔχουν ἀνάγκην νὰ παρηγοροῦνται καταφεύγοντες εἰς τὸ ψυγεῖον…
6. Δυστυχῶς ὅμως ὁ παπισμὸς ἀμνηστεύει τὴν κεφαλαιοκρατίαν καὶ τὸν φεουδαρχισμόν, ὁ προτεσταντισμὸς ἔχει σχεδὸν ταυτισθῆ μὲ τὸν φεουδαρχισμὸν καὶ τὸν καπιταλισμόν, οἱ δὲ ὀρθόδοξοι διδάσκαλοι καὶ κληρικοὶ ἔχουν ἐπηρρεασθῆ πάρα πολὺ ἀπὸ τοὺς παπικοὺς καὶ τοὺς προτεστάντας καὶ ἔχουν τὸν λαὸν εἰς τὴν ἡμιμάθειαν, δηλαδὴ μὲ ὀλίγα λόγια ἔχουν ἀφήσει τοὺς πιστοὺς ἀδιαφωτίστους, διὰ νὰ τοὺς μαγνητίζουν καὶ νὰ τοὺς προσεταιρίζωνται οἱ μαρξισταὶ καὶ οἱ «σοσιάλ-λησταί»…
7. Τὸ ὅλον θέμα ὅμως εἶναι σπουδαιότατον καὶ πρὸς τοῦτο ἀπαιτοῦνται λίαν ἐπίπονοι πραγματεῖαι καὶ πονήματα, διὰ νὰ διαδώσουν τὴν τεραστίαν ὑπεροχήν, ποὺ ἔχει ἡ ὀρθόδοξος διδασκαλία γύρω ἀπὸ τὰ κοινωνικὰ προβλήματα. Εἶναι λίαν εὐχάριστον τὸ γεγονὸς ὅτι οἱ κριταὶ τῶν τριῶν (3) Ἑλλήνων ἐπιστημόνων ἄφησαν τὰς παρωπίδας τοῦ παπισμοῦ καὶ τοῦ προτεσταντισμοῦ καὶ ἐβράβευσαν τὰς ἐργασίας τῶν Ἑλλήνων ἐπιστημόνων, οἱ ὁποῖοι εἶπαν περίπου τὰ ἴδια ἐπιστημονικῶς μὲ αὐτὰ ποὺ λέγει τὸ Εὐαγγέλιον: ὅτι δηλαδὴ ἡ ἐφαρμογὴ τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης ὄχι μόνον δὲν δημιουργεῖ οἰκονομικὰς κρίσεις, ἀλλ᾿ ἀπεναντίας μειώνει ἐλλείμματα καὶ χρέη καὶ συμβάλλει εἰς τὴν ἀνάπτυξιν. Πρέπει τὰ διάφορα ἐπιδόματα νὰ μὴ χρησιμοποιῶνται διὰ συσσίτια, ἀλλὰ διὰ τὴν δημιουργίαν θέσεων ἐργασίας, διὰ νὰ δημιουργῆται παραγωγή = πλοῦτος καὶ νὰ ὑπάρχῃ τοιουτοτρόπως προοπτικὴ διὰ τὴν καταπολέμησιν τῆς ἀνεργίας. Μόνον συσσίτια, χωρὶς προοπτικὴν δημιουργίας θέσεων ἐργασίας – ἀπασχολήσεως, σημαίνει τὴν κατασπατάλησιν τοῦ δημοσίου πλούτου καὶ τὴν ἀνικανότητα τοῦ κράτους καὶ τῆς πολιτείας – ἐκκλησίας νὰ ἔχουν εἰς τὸ διηνεκὲς κοινωνικὴν μέριμναν.
Ἐπ᾿ αὐτοῦ ὅμως πρέπει νὰ ἐπανέλθωμεν ἄλλην φορὰν ἐκτενέστερον.
Αφήστε μια απάντηση