Παῦλος Κ.Τούτουζας,
Καθηγητής- Διευθυντὴς τοῦ
Ἑλληνικοῦ Ἱδρύματος Καρδιολογίας
Ὑπάρχει πρόβλημα εἰς τὸ μακρινὸν ταξίδι μὲ τὸ ἀεροπλάνον, ὅταν ἔχῃς φλεβικὴν ἀνεπάρκειαν. Ἐὰν τὸ ταξίδι εἶναι πάνω ἀπὸ 6 ὦρες, μὲ φλέβες εἰς τὰ πόδια διατεταμένες, εἴτε αὐτὲς φαίνονται καὶ ὀνομάζονται κιρσοί, εἴτε εἶναι εἰς τὸ βάθος τῆς γάμπας ἀφανεῖς, μπορεῖ νὰ ἐρεθισθοῦν καὶ νὰ συμβοῦν ἐπιπλοκές. Τὸ κάθισμα δυσχεραίνει τὴν κυκλοφορίαν αἵματος εἰς τὰ πόδια, μὲ τὶς ἀρτηρίες κατεβαίνει ἐκεῖ εὔκολα ἀπὸ τὴν καρδιάν, ὅμως ἡ ἐπιστροφὴ ἀπὸ τὶς φλέβες ἔχει μεγάλην ἀνηφόρα καὶ ἡ χαλάρωσις τῶν μυῶν δὲν συμβάλλει εἰς τὴν προώθησιν τοῦ αἵματος πρὸς τὰ πάνω νὰ φθάσῃ εἰς τὴν καρδιὰν καὶ τοὺς πνεύμονες. Ἔτσι μπορεῖ νὰ δῇς εἰς τὸ ἀεροπλάνον καὶ ἀπρέπειες, συμπεριφορὲς ἀπὸ ἀνθρώπους ποὺ δὲν περιμένεις. Ὁ κύριος εἶναι ψηλός, κομψός, 70 ἐτῶν περίπου, γνωστὸς εἰς τὰ σαλόνια τῆς Ἀθήνας, εἰς τὸ ἀεροδρόμιον πολλοὶ τὸν χαιρετοῦσαν. Ἔχει business-διακεκριμένην θέσιν καὶ εἰς τὸ ἀεροπλάνον ἀμέσως μετὰ τὴν ἀπογείωσιν ἁπλώνει μεγαλοπρεπῶς τὸ πόδι του πάνω ἀπὸ τὸ διπλανόν του κάθισμα. Σὲ λίγο κάνει τὸ ἴδιο καὶ μὲ τὸ ἄλλο πόδι, ἐνῷ ἡ πλάτη του στηρίζεται σχεδὸν εἰς τὸ παράθυρον μὲ μαξιλάρι. Ἀπρέπεια ὁ Εὐρωπαῖος, μιλιὰ ἡ ἀεροσυνοδός, δὲν βλέπει τίποτα. Γνωρίζει γιὰ τὶς κακὲς συνέπειες τῆς ἀκινησίας ἀπὸ τὶς φλέβες τῶν ποδιῶν, ἴσως νὰ εἶναι καὶ εἰς τὰ καθήκοντά της νὰ ἐνημερώνῃ τοὺς ἐπιβάτες. Εἰς τὴν στάσιν αὐτὴν ὁ Εὐρωπαῖος, μὲ τὰ πόδια σὲ ἐπίπεδο ψηλότερον ἀπὸ τὴν καρδιάν του, διευκολύνει τὴν ροὴν αἵματος εἰς τὶς φλέβες, ὥστε νὰ ἐπιστρέψῃ εἰς τὴν καρδιὰν καὶ νὰ πάῃ εἰς τοὺς πνεύμονες γιὰ ὀξυγόνον. Βέβαια ἡ συνηθισμένη κατάστασις εἶναι τῶν πολλῶν, εἰς τοὺς ὁποίους ὁ χῶρος δὲν ἐπιτρέπει ἀνάγωγην συμπεριφοράν. Καὶ σὲ μακρινὸν ταξίδι ὅλοι ἐκεῖνοι θὰ πρέπῃ νὰ κάνουν ἰσομετρικὲς ἀσκήσεις, ὅπερ σημαίνει σφίξιμον-σύσπασιν τῶν μυῶν εἰς τοὺς ἄκρους πόδες, εἰς τὶς γάμπες, τοὺς μηρούς, ἀκριβῶς ὅπως σφίγγουμεν τὴν γροθιὰν καὶ τότε ἀνεβαίνει ἡ πίεσις. Μὲ τέτοιες συσπάσεις τακτικά, ὁπωσδήποτε γιὰ λίγα λεπτὰ σὲ κάθε ὥρα, ἀλλὰ καὶ ἐξωτερικὲς μαλάξεις γάμπας καὶ μηροῦ διευκολύνεται ἡ κυκλοφορία.
Τὰ παραπάνω εἶναι ἐπιτακτικὰ γιὰ ὅσους ἔχουν παράγοντες κινδύνου γιὰ θρόμβωσιν φλεβῶν. Ἐδῶ περιλαμβάνονται γυναῖκες ἔγκυες ἢ μετὰ ἀπὸ πρόσφατην ἐγκυμοσύνην, ἄρρωστοι μὲ ἱστορικὸν καρδιακῆς ἀνεπάρκειας ἢ καρκίνον καὶ ἄλλοι μὲ διαταραχὲς τῆς πήξεως, καθὼς ἐπίσης ἄνθρωποι ποὺ ἔχουν πάθει ἤδη ἐμβολὴν καὶ πρέπει νὰ παίρνουν μέτρα μὴ τὴν ξαναπάθουν. Ἐπιπλέον πρέπει νὰ προσέχουν γιὰ τὶς φλέβες τους εἰς τὰ μακρινὰ ταξίδια οἱ ἡλικιωμένοι, οἱ παχεῖς, ἐκεῖνοι ποὺ καπνίζουν καὶ οἱ νεφροπαθεῖς, ἰδίως οἱ πάσχοντες ἀπὸ νεφροσικὸν σύνδρομον. Ὑπάρχουν ἀρκετὲς μελέτες ποὺ ἐπιβάλουν τὴν λῆψιν μέτρων, ὡς τὰ ἀνωτέρω.
Σὲ μία μελέτην κατὰ τὴν περίοδον 1992-1999 εἰς τὸ ἀεροδρόμιον Σὰρλ Ντὲ Γκὼλ τῶν Παρισίων, ἐρευνητὲς παρατηροῦσαν τοὺς ἐπιβάτες τὴν πρώτην ὥραν τῆς ἀφίξεώς τους ἀπὸ μικρὲς καὶ μεγάλες ἀποστάσεις. Σὲ σχετικὸν ἐρωτηματολόγιον οἱ ἐπιβάτες ἀπαντοῦσαν εἰς τὸ τέλος τῆς πτήσεώς τους, ἐὰν κατὰ τὸ ταξίδι παρουσίασαν πόνον, δύσπνοιαν, ταχυκαρδίαν πάνω ἀπὸ 120 παλμούς/λεπτό, μεγάλην ἀδυναμίαν-κακουχίαν, κάτι σὰν λιποθυμίαν-συγκοπτικὴν κρίσιν ἢ σημεῖα shock. Ἦταν δύσκολο τὸ ἔργο τῶν ἐρευνητῶν, 135 ἑκατομμύρια ἄνθρωποι ἀπὸ 145 χῶρες ἀφίχθησαν κατὰ τὴν περίοδον αὐτὴν τῶν ἑπτὰ ἐτῶν τῆς ἔρευνας. Ἀπὸ τὴν σύντομην ἐξέτασιν μετὰ τὴν προσγείωσιν ὁδηγήθηκαν καὶ ἔμειναν εἰς τὸ νοσοκομεῖον 56 ἐπιβάτες, εἰς τοὺς ὁποίους τὸ σπινθηρογράφημα τῶν πνευμόνων κι ἄλλες ἐξετάσεις ἔδειχναν πνευμονικὴν ἐμβολήν. Οἱ περισσότεροι ἐκ τῶν ἀνωτέρω προέρχονταν ἀπὸ μακρινὸ ταξίδι. Εὑρέθηκε ὅτι ἡ πνευμονικὴ ἐμβολὴ ἀναλογικὰ συμβαίνει σὲ 1,5 περιπτώσεις σὲ πτήσεις 5.000 χιλιομέτρων ἐπὶ 6 καὶ πλέον ὧρες καὶ φθάνει τὶς 4,8 περιπτώσεις ἀνὰ ἑκατομμύριο ἐπιβατῶν σὲ πτῆσιν 10.000 χιλιομέτρων.
Πρόβλημα ποὺ μπορεῖ νὰ προστεθῇ στοὺς ἤδη ὑπάρχοντες κινδύνους γιὰ ἀνάπτυξιν θρόμβου καὶ ἐμβολὴ εἶναι ἡ ἀφυδάτωσις. Σὲ τέτοια περίπτωσιν προκαλεῖται συμπύκνωσις τοῦ αἵματος ἀπὸ ἔξοδο ὑγρῶν ἀπὸ τὰ ἀγγεῖα ποὺ ὁδηγεῖ σὲ οἴδημα στὸ κάτω μέρος τῶν κνημῶν περὶ τοὺς ἀστραγάλους, ὡς ἐπίσης συμπύκνωσις προκαλεῖται καὶ ἀπὸ αὔξησιν τῆς ἐρυθροποιητίνης. Τελικὰ ὑπολογίζεται ὅτι σὲ πτῆσιν ἄνω 5.000 χιλιομέτρων ἡ πιθανότης τῆς θρομβοεμβολῆς αὐξάνεται πολὺ ἕως 150 φορὲς περισσότερον ἀπὸ ἐκείνους ποὺ πηγαίνουν μὲ τὰ πόδια. Κατὰ τὴν πτῆσιν οἱ ἐπιβάτες θὰ πρέπει νὰ πίνουν πολὺ νερό, ἀποφεύγοντες τὰ οἰνοπνευματώδη καὶ ροφήματα μὲ καφεΐνη, ποὺ προκαλοῦν διούρησιν.
Ἐπίσης θὰ πρέπῃ νὰ σηκώνονται ἀπὸ τὴν θέσιν τους κάθε τόσο, δῆθεν γιὰ τὴν τουαλέτα, πρακτικὰ ὅμως γιὰ νὰ βαδίσουν λίγο εἰς τὸν διάδρομον τοῦ ἀεροσκάφους. Τότε τὸ αἷμα κινεῖται πολὺ περισσότερον, μάλιστα ἐὰν κάνουν καὶ ἀσκήσεις μὲ κάμψεις – ἐκτάσεις τῶν σκελῶν τόσον ὄρθιοι, ἀλλὰ καὶ καθιστοί.
Προληπτικὰ ὠφελοῦν πολὺ οἱ ἐλαστικὲς κάλτσες, τὶς ὁποῖες ὁ πάσχων φορᾷ τὸ πρωὶ ξαπλωμένος εἰς τὸ κρεβάτι, ἔτσι ὥστε τὸ πόδι νὰ εἶναι ψηλότερα ἀπὸ τὴν καρδιὰ μὲ τὶς φλέβες ἄδειες ἀφοῦ εἰς τὴν θέσιν αὐτὴν τὸ αἷμα ρέει ἐλεύθερα πρὸς τοὺς πνεύμονες. Οἱ κάλτσες συμπιέζουν καὶ προστατεύουν ἀπὸ στάσιν αἵματος καὶ διάτασιν μεγάλην. Ὅσοι ἔχουν πάθει εἰς τὸ παρελθὸν θρομβοφλεβίτιδα ἢ ἁπλὴ θρόμβωσιν φλεβῶν ἢ ἀκόμη περισσότερο ἂν ἔχουν πάθει πνευμονικὴν ἐμβολήν, πρέπει νὰ κάνουν θεραπείαν μὲ ἀσπιρίνη καὶ κλοπιδογρέλη ἢ μόνο μὲ ἕνα ἐξ αὐτῶν. Σὲ πρόσφατην θρόμβωσιν ἢ ἐμβολὴ μπορεῖ νὰ γίνονται καὶ ἐνέσεις ἡπαρίνης.
Εὐτυχῶς μὲ τὸ αὐτοκίνητον δὲν ἔχουμε τὰ πολλὰ αὐτὰ προβλήματα τῆς φλεβοθρομβώσεως, λόγω κυρίως σταθμεύσεως κατὰ διαστήματα, ποὺ ἐπιτρέπει τὴν στοιχειώδη ἄσκησιν μὲ βάδισμα.
Αφήστε μια απάντηση