Παύλου Κ. Τούτουζα, Ὁμότιμου Καθηγητοῦ –
Διευθυντοῦ τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἱδρύματος Καρδιολογίας (ΕΛ.Ι.ΚΑΡ.)
Σὲ στηθάγχη ἢ ἔμφραγμα μυοκαρδίου ἡ καρδιὰ διψάει, θέλει ὀξυγόνο καὶ δὲν τὸ ἔχει, ὑποφέρει καὶ πονάει. Αὐτὸ κρατάει γιὰ δύο – πέντε λεπτὰ ἢ περισσότερο, ἐνῷ σὲ ἔμφραγμα ἐπάνω ἀπὸ μισὴ ὥρα. Κινδυνεύει τὸ τμῆμα τοῦ μυοκαρδίου, ποὺ δὲν παίρνει αἷμα, ἐπειδὴ ἔχει στενέψει ὁ σωλήνας-ἡ ἀρτηρία, ποὺ τὸ τροφοδοτεῖ καὶ διαμαρτύρεται μὲ πόνο. Ὁ πόνος ἐμφανίζεται στὸ θώρακα, πιὸ συχνὰ στὸ στέρνο, ὅμως ἀπὸ ἀσθενῆ σὲ ἀσθενῆ ἡ θέσις τοῦ πόνου ἠμπορεῖ νὰ διαφέρῃ, λίγο πρὸς τὰ πάνω, τὸ λαιμὸ ἢ τὴν κάτω γνάθο-σαγόνι μέχρι τὸ αὐτί, πρὸς τὰ κάτω νὰ ἐγγίζῃ τὸ στομάχι, πρὸς τὰ ἀριστερὰ νὰ ξεπερνάῃ τὸν μαστὸ μέχρι τὴ μασχάλη, τὸν ὦμο, τὸν βραχίονα-ἀγκῶνα, ἠμπορεῖ νὰ φθάσῃ μέχρι τὸν καρπό. Σὲ ὁρισμένους ὁ πόνος εἶναι δεξιὰ στὶς ἀντίστοιχες θέσεις. Καὶ τὸ σπουδαῖο εἶναι ὅτι κάθε φορά, ποὺ ὁ πάσχων ἐμφανίζει πόνο τῆς καρδιᾶς τὸν περιγράφει μὲ τὶς ἴδιες λέξεις. Ἂν ἐκφραστῇ μὲ τὴ λέξι «σφίξιμο», τότε σὲ κάθε κρίσι θὰ μιλάῃ γιὰ σφίξιμο, ἂν πῇ τὸν πόνο «κάψιμο», θὰ λέγῃ πάντα κάψιμο κ.ο.κ. Ἕνας κλέφτης, ποὺ «τὶς νύχτες ζεῖ» ἀπὸ κάποιο διαμέρισμα πλουσίου, ἀκολουθεῖ πάντα τὴν ἴδια ἀσφαλῆ διαδρομή.
Διακρίνεται ὁ πόνος τῆς τυπικῆς στηθάγχης καὶ τοῦ κλασικοῦ ἐμφράγματος τοῦ μυοκαρδίου. Κατὰ κανόνα, ἀποκλείουμε νὰ εἶναι κλέφτης κάποιος, ποὺ ζοῦμε δίπλα καὶ τὸν ξέρουμε χρόνια. Δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι στηθαγχικὸς ὁ πόνος, ποὺ ἔχει ἕνα κορίτσι ἢ ἀγόρι 15-20 χρονῶν. Ἂν τὸ ἀγόρι εἶναι μεγαλύτερο, οἱ γονεῖς καὶ οἱ παπποῦδες του εἶναι καλὰ χωρὶς παράγοντες κινδύνου, ἀπομακρυνόμαστε ἀπὸ τὴ στηθάγχη. Ἡ γυναίκα, μὲ τὴν προστασία τῶν οἰστρογόνων ὁρμονῶν, θεωρεῖται ἀσφαλὴς μέχρι τὴν ἐμμηνόπαυσι, τὰ 50 ἔτη. Ἡ ἀσφάλεια αὐτὴ βάλλεται, ἐξασθενεῖ, ἐὰν ἡ γυναίκα καπνίζῃ καί, μάλιστα, ἐὰν παίρνῃ καὶ ἀντισυλληπτικά. Δυστυχῶς τὶς τελευταῖες δεκαετίες νοσηλεύονται καὶ νέες γυναῖκες μὲ περίοδο στὴν Ἐντατική, γιὰ ἀσταθῆ στηθάγχη ἢ ἔμφραγμα μυοκαρδίου, χωρὶς νὰ ἔχουν πρόωρη ἐμμηνόπαυσι. Τὴ στηθάγχη ἢ τὸ ἔμφραγμα σκεπτόμαστε στὸν ἄνδρα συνήθως μετὰ τὴν ἡλικία τῶν 40, ἂν καὶ τὸ κάπνισμα μπορεῖ νὰ μᾶς τὸν φέρῃ νωρίτερα στὴν Ἐντατική.
Τὸ εὐχάριστο εἶναι ὅτι πολὺ συχνά, μόνο μὲ τὴ λῆψι τοῦ ἱστορικοῦ, ἀπαλλάσσεται ὁ ἐξεταζόμενος ἀπὸ τὴ διάγνωσι τῆς στεφανιαίας νόσου. Αὐτὸ γίνεται ἐὰν ὁ πόνος «περπατάει», μία φορὰ εἶναι ἀριστερὰ στὸ στῆθος, τὴν ἄλλη δεξιά, ἄλλοτε στὴν πλάτη ἢ καὶ στὸ πόδι. Τότε ὁ καρδιολόγος χαμογελάει λέγοντας ὅτι ὁ πόνος δὲν εἶναι τῆς καρδιᾶς. Γιὰ νὰ τὸ συγκρίνωμε μὲ τραυματισμὸ στὸ γόνατο, εἶναι παράλογο νὰ φταίῃ τὸ γόνυ, ὅταν ὁ πάσχων μᾶς λέγει ὅτι πονάει στὸ χέρι, τὴ μέση, τὸ κεφάλι… Τὸ ἴδιο συμβαίνει καὶ μὲ ἄλλα χαρακτηριστικά τοῦ πόνου. Ἐὰν ὁ πάσχων δὲν θυμᾶται ἀκριβῶς πότε τὸν ἔπιασε ὁ πόνος, τότε ὁ γιατρὸς ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὴν κρίσι ἰσχαιμίας τῆς καρδιᾶς. Οἱ κρίσεις αὐτὲς εἶναι ὀργανικές, πάσχει καὶ τραυματίζεται τὸ μυοκάρδιο, πονάει σὲ συγκεκριμένο χρόνο ὁ πάσχων. Θυμᾶται πολὺ καλὰ τὴν ἡμέρα π.χ. Τετάρτη, τέσσερις ἡ ὥρα ἐνῷ βάδιζε στὸ Κολωνάκι ἢ τρεῖς τὴ νύχτα ποὺ ὁ πόνος τὸν ξύπνησε στὸν ὕπνο. Ἐὰν ὁ καρδιολόγος προσποιεῖται ὅτι δὲν θυμᾶται καὶ λέγει ἄλλες μέρες καὶ ἄλλες ὧρες, τὸν διορθώνει συνεχῶς ὁ πάσχων. Ἔτσι ὁ καρδιακὸς δίνει λεπτομερεῖς περιγραφές, ὄχι μόνο γιὰ τὸ χρόνο ἀλλὰ καὶ τὶς συνθῆκες, ποιὸς ἦταν δίπλα του, ἂν σηκώθηκε ἀπὸ τὸ κρεβάτι, ἂν στάθηκε σὲ μία βιτρίνα, ὅλα συγκεκριμένα. Ἀντίθετα ἐκεῖνοι μὲ τοὺς ἀθώους πόνους συχνὰ ξεφεύγουν, δὲν θυμοῦνται καλά, λένε σήμερα καὶ προχωροῦν στὸ χθές, στὸ προχθὲς χωρὶς νὰ προσδιορίζουν ἀκριβῶς πότε ἄρχισε ὁ πόνος καὶ πόσο διαρκεῖ, λένε ὅτι διαρκεῖ λίγα λεπτὰ καὶ σὲ λίγο τὰ λεπτὰ τὰ συγχέουν μὲ τὶς ὧρες, «καὶ τώρα ἔχω πόνο» λένε. Οἱ ἀθῶοι πόνοι συνήθως εἶναι σπασμοὶ μυῶν, ἂς ποῦμε ἕνα εἶδος ψευτοκράμπας, ἀπὸ τοὺς ὁποίους πάσχουμε σχεδὸν ὅλοι. Μερικὲς φορὲς φτερουγίζουν στὸ στῆθος, πιὸ συχνὰ βέβαια πάσχουν τὰ ἔντερά μας. Αὐτὲς οἱ ἐνοχλήσεις δὲν ἐμποδίζουν τὸν ἄνθρωπο νὰ περπατήσῃ καὶ νὰ τρέξῃ, ἐνῷ σὲ στηθάγχη καὶ ἔμφραγμα δὲν γίνεται αὐτό, ὅπως ἀκριβῶς δὲν γίνεται νὰ τρέχῃς μὲ σπασμένο γόνατο. Ἐπίσης φαίνεσαι ὅτι δὲν πάσχεις ἀπὸ τὴν καρδιά, ὅταν δείχνῃς τὸν πόνο μὲ τὸ δάχτυλο στὸ στῆθος, ἐνῷ σὲ κρίσι στηθαγχικὴ ὁ πάσχων ἁπλώνει τὴν παλάμη ἢ φέρνει τὴ γροθιά του στὸ μέρος τοῦ πόνου, ὅπως καὶ ὁ ἄλλος, ποὺ ἀγκαλιάζει τὸ γόνατό του καὶ ποτὲ δὲν δείχνει τὸ κάταγμα μὲ δάχτυλο. Τέλος, οἱ ἀθῶοι πόνοι οὐδέποτε σὲ ξυπνοῦν τὴ νύχτα, ὅπως αὐτὸ συχνὰ συμβαίνει σὲ π.χ. ἔμφραγμα ἢ ἀσταθῆ στηθάγχη. Οἱ ἀθῶοι πόνοι εἶναι τῆς ἡμέρας, θέλουν…μυαλὸ καὶ σέβονται τὸν ὕπνο, ἐνῷ τὸ ἔμφραγμα καὶ ἡ ἀσταθὴς στηθάγχη εἶναι εἰσβολεῖς, ποὺ θὰ σὲ πονέσουν πολὺ ἢ θὰ σὲ πιέσουν τόσο, ὥστε νὰ αἰσθάνεσαι πλάκα ἀφόρητη στὸ στῆθος, ἢ θὰ σοῦ ρίξουν ἕνα κουβὰ νερό, γίνεσαι μούσκεμα ἀπὸ τὸν ἱδρῶτα, ἔχεις ἀδυναμία. Αὐτὰ ὅλα σὲ ξυπνοῦν ἀμέσως.
Βέβαια ὑπάρχουν περιπτώσεις, συνήθως μὲ παράγοντες κινδύνου καὶ συμπτώματα, ποὺ ναὶ μὲν δὲν εἶναι τυπικὰ στηθάγχης ἢ ἐμφράγματος ἀλλὰ δὲν ἀποκλείεται ἡ στεφανιαία νόσος. Τότε θὰ γίνῃ ἔλεγχος μὲ ἠλεκτροκαρδιογράφημα, ἐνδεχομένως δοκιμασία κοπώσεως ἢ στεφανιογραφία.
Αφήστε μια απάντηση