Παῦλος Κ. Τούτουζας
Καθηγητὴς – Διευθυντὴς τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἱδρύματος Καρδιολογίας (ΕΛ.Ι.ΚΑΡ.)
Ἄλλο ἡ Κατοχὴ τὴν δεκαετία τοῦ 1940 καὶ ἄλλο τὸ 2010, παρὰ τὴν κρίσι, ποὺ περνᾶμε. Τότε ἄνδρες καὶ γυναῖκες ἦσαν πιὸ κοντοί, ἐνῷ σήμερα ἔχουν ψηλώσει ἀρκετά, συμβάλλει φαίνεται ἡ εὐημερία. Ἀπὸ τὴν ἐγκυμοσύνη τὸ ἔμβρυο πρέπει νὰ τρέφεται καλά. Τὸ παιδὶ νὰ γεννιέται φυσιολογικό, δίχως ἔλλειμμα ἑκατοστῶν στὸ ὕψος. Στὴν ἀνάπτυξι πιστεύεται ὅτι εἶναι τὸ μῆκος τῶν κάτω ἄκρων, μηροῦ καὶ κνήμης, πολὺ πιὸ εὐαίσθητο ἀπὸ τὸν κορμό. Στοὺς κοντοὺς παρατηρεῖται ὅτι συνηθέστερα ἔχουν μικρότερα πόδια, ἀλλὰ κανονικὸ ὕψος τοῦ κορμοῦ καὶ ἐκεῖνοι προσβάλλονται συχνότερα ἀπὸ στεφανιαία νόσο. Τὸ χαμηλὸ κοινωνικοοικονομικὸ ἐπίπεδο στὰ παιδιὰ συνδέεται μὲ ἐπιβράδυνσι τῆς ἀνάπτυξης τῶν ποδιῶν κατὰ τὰ πρῶτα ἔτη τῆς βρεφικῆς καὶ νηπιακῆς ἡλικίας. Ὅμως σὲ βελτίωσι τοῦ οἰκονομικοῦ ἐπιπέδου συμβαίνει καὶ κάποιο λάθος στὶς κοινωνικὲς αὐτὲς τάξεις. Νὰ δίδεται περισσότερο φαγητὸ στὸ παιδὶ γιὰ νὰ καλυφθῇ ἡ διαφορὰ στὸ ὕψος καὶ ἀντ’ αὐτοῦ ἔρχεται ἡ παχυσαρκία μὲ τὰ προβλήματά της. Ἡ ὑπερβολὴ εἶναι ἀπευκταία. Ἡ διατροφὴ κατὰ τὴν παιδικὴ καὶ σχολικὴ ἡλικία πρέπει ἐπίσης νὰ εἶναι ἐπαρκὴς γιὰ νὰ ἔχῃ τὸ παιδὶ ὁμαλὴ ἀνάπτυξι χωρὶς στερήσεις μέχρι τὴν ἐφηβεία. Στὴ συνέχεια προσέχει τὰ γνωστὰ γιὰ νὰ μὴ αὐξάνεται τὸ βάρος, ἡ πίεσι, τὸ σάκχαρο καὶ ἡ χοληστερίνη καὶ φυσικὰ νὰ γίνεται… καπνός, ὅταν φυσοῦν ἐπάνω του οἱ ἄλλοι νικοτίνη. Ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ τὰ βρέφη καὶ τὰ νήπια, ὅπως καὶ στὸ Δημοτικό, Γυμνάσιο καὶ Λύκειο οἱ μαθητές, δὲν πρέπει νὰ τὸ παρακάνουν στὸ φαϊ. Χρειάζεται προσοχὴ ἀπὸ γονεῖς καὶ διδασκάλους, ὥστε νὰ μὴ ὑπάρχουν ὑπερβάσεις καὶ τότε τὰ παιδιὰ ἀναπτύσσονται φυσιολογικά, γίνονται ψηλότερα ἀγόρια καὶ κορίτσια, μὲ μακριὰ ὡραῖα πόδια. Κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ 20οῦ αἰῶνα στὴ Φινλανδία οἱ ἐρευνητὲς σημειώνουν ὅτι κάθε δεκαετία οἱ ἄνδρες κέρδιζαν εἰς ὕψος 1,3 ἑκατοστά. Δηλαδὴ ἐὰν τὸ 1900 εἶχαν κατὰ μέσο ὅρο ὕψος 1,70 ἑκ. οἱ ἄνδρες Φιλανδοί, τότε τὸ 2000 θὰ εἶχαν 1,83 ἑκ., ὅπερ σημαντικό. Αὐτὸ τὸ βλέπουμε καὶ σήμερα στὸ ἑλληνικὸ λεωφορεῖο ἢ μετρό, ὅπου ἄλλοτε ἐπηρμένοι ἄνδρες ὑψηλοὶ τώρα ταπεινοῦνται μπροστὰ σὲ ὑψηλότερες κοπέλες.
Τὰ νέα εἶναι εὐχάριστα γιὰ τοὺς ψηλούς, ἀκόμη καὶ στὴν καρδιολογία. Ἡ στεφανιαία νόσος προσβάλλει κάπως λιγότερο τοὺς ὑψηλοὺς σὲ σύγκρισι μὲ τοὺς κοντοὺς καὶ αὐτὸ ἰσχύει γιὰ ἄνδρες καὶ γυναῖκες. Ἐδῶ ἡ διαφορὰ τῶν στεφανιαίων ἐπεισοδίων, στηθάγχης καὶ ἐμφράγματος, δὲν εἶναι ἀσφαλῶς μεγάλη, ὅμως στατιστικὰ εἶναι σημαντική, τῆς τάξεως 37-55%. Αὐτὰ ἀναφέρονται σὲ πρόσφατη ἀνασκόπησι 52 σχετικῶν μελετῶν ἐπὶ τριῶν ἑκατομμυρίων προσώπων ἀνὰ τὸν κόσμο, ποὺ ἔγιναν κατὰ τὰ τελευταῖα 60 χρόνια. Ἡ ἀνασκόπησι δημοσιεύθηκε ἀπὸ τοὺς Paazanen καὶ Συνεργάτες στὸ European Heart Journal στὶς 8 Ἰουνίου 2010 καὶ στὸ ἴδιο τεῦχος σχολιάζεται ἀπὸ τὸν Jaakko Tuomilenhto. Εὐνόητο ὅτι τὸ ὑψηλὸ ἀνάστημα δὲν ἀποτελεῖ λύσι τοῦ προβλήματος τῆς στεφανιαίας νόσου. Ἐδῶ οἱ χαμηλότερες γυναῖκες ζοῦν πέντε-δέκα χρόνια περισσότερο ἀπὸ τοὺς ἄνδρες καὶ ὅμως προσβάλλονται λιγότερο ἀπὸ τὴν πάθησι αὐτή. Στὸ ἴδιο συμπέρασμα καταλήγει κανεὶς καὶ μὲ τὴν παρατήρησι ὅτι ἡ στεφανιαία νόσος δὲν εἶναι πάντα μεγαλύτερη σὲ πληθυσμοὺς χωρῶν μὲ μικρότερο ἀνάστημα. Ὥστε ναὶ μὲν κάτι συμβαίνει μὲ τοὺς ψηλούς, ἀλλὰ εἶναι καὶ τόσα ἄλλα ποὺ πρέπει νὰ προσέχουμε γιὰ τὴν ἀποφυγὴ ἐπεισοδίου ἀπὸ τὶς στεφανιαῖες ἀρτηρίες.
Τὸ μικρότερο ἀνάστημα, ὅπως ἀναφέρθηκε ἤδη γιὰ τὴ Φινλανδία, σχετίζεται καὶ μὲ τὸ χαμηλὸ κοινωνικοοικονομικὸ ἐπίπεδο, τὸ ὁποῖο μπορεῖ νὰ πῇ κανεὶς ὅτι εἶναι παράγοντας κινδύνου στεφανιαίας νόσου. Ὡς πρὸς τὶς γυναῖκες, ἐκεῖνες γενικὰ προστατεύονται ἀπὸ τὶς οἰστρογόνες ὁρμόνες καὶ γι’ αὐτὸ τὸ λόγο, τουλάχιστον μέχρι τὴν κλιμακτήριο, σπανίως παρουσιάζουν στεφανιαία ἐπεισόδια, γιὰ τὰ ὁποῖα εὐθύνονται ἄλλοι παράγοντες κινδύνου, ὅπως τὸ κάπνισμα καὶ ἡ παχυσαρκία. Τὸ μικρὸ ἀνάστημα πάντως καὶ γιὰ τὶς γυναῖκες ὑποδηλώνει λεπτότερες ἀρτηρίες. Ἐὰν δηλαδὴ στὴν ὑψηλὴ γυναῖκα ἡ στεφανιαία ἀρτηρία ἔχει διάμετρο αὐλοῦ 3 ἢ 4 χιλιοστά, στὴν κοντὴ ὁ αὐλὸς εἶναι στενώτερος καὶ ἀντιλαμβάνεστε ὅτι σὲ τόσο μικρὸ μέγεθος αὐλοῦ πόσο πιὸ εὔκολα μπορεῖ νὰ γίνῃ κάποιος τραυματισμὸς μὲ θρόμβο. Λέμε τραυματισμός, ἐπειδὴ οἱ στεφανιαῖες ἀρτηρίες εἶναι στὴν ἐπιφάνεια τῆς καρδιᾶς μὲ διακλαδώσεις καὶ γωνιώσεις, οἱ ὁποῖες μετακινοῦνται συνεχῶς κατὰ τὴ συστολὴ καὶ διαστολὴ τοῦ μυοκαρδίου, ὅπερ συμβαίνει 60 ἢ 70 ἢ 80 φορὲς τὸ λεπτὸ ἢ καὶ περισσότερες. Καὶ οἱ τραυματισμοὶ εἶναι εὐκολώτεροι, ὅσο σκληρύνεται ἡ ἀρτηρία μὲ τὴν ἡλικία, τὴν χοληστερίνη, τὴν ὑπέρτασι, τὸ διαβήτη. Ἴσως γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ τῶν στενώτερων ἀρτηριῶν, οἱ γυναῖκες, ἐνῷ παθαίνουν ἀραιότερα ἔμφραγμα μυοκαρδίου, ὅμως, ἐὰν προσβληθοῦν ἀπὸ αὐτό, τὸ περνοῦν δυσκολότερα ἀπὸ τοὺς ἄνδρες. Γιὰ τὸν ἴδιο λόγο δυσκολεύεται καὶ ὁ χειρουργός, ὅταν κάνει μπαϊπάς.
Νὰ εἶσαι, λοιπόν, ψηλός-ψηλή, ὡραῖος ἢ ὡραία καὶ νὰ προστατεύεσαι ἀπὸ βλάβες τῶν στεφανιαίων. Ὅμως ὑπάρχουν δεδομένα σήμερα πολλά, ὅπως αὐτὰ τῆς Φινλανδίας, βάσει τῶν ὁποίων εὐεργετοῦνται ὅλοι, οἱ ψηλοὶ καὶ οἱ κοντοί. Στὴ χώρα αὐτὴ ὑπῆρξε συνεχὴς αὔξησι τῆς θνητότητας ἀπὸ στεφανιαία καρδιακὴ νόσο μέχρι τὸ 1970 καὶ στὴ συνέχεια, ἐπὶ 40 χρόνια μέχρι σήμερα, παρατηρεῖται ἐντυπωσιακὴ ἐλάττωσι τῆς στεφανιαίας νόσου, ὅπως ἀκριβῶς καὶ σὲ ἄλλες προηγμένες χῶρες τῆς Δύσεως. Ἑπομένως τὸ βραχὺ ἀνάστημα εἶναι μὲν ἕνας ἤπιος παράγοντας κινδύνου ἀλλὰ ἐὰν προλαμβάνωνται οἱ ἄλλοι σοβαρότεροι παράγοντες, τὸ πρᾶγμα διορθώνεται.
Αφήστε μια απάντηση