Παῦλος Κ. Τούτουζας
Καθηγητής – Διευθυντὴς τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἱδρύματος Καρδιολογίας (ΕΛ.Ι.ΚΑΡ.)
Τὰ δημητριακά, τὰ ὄσπρια, τὰ ἑσπεριδοειδῆ, τὰ ζυμαρικά, τὸ γάλα καὶ τὰ γαλακτοκομικά, τὰ ψάρια καὶ τὰ ὀστρακοειδῆ, τὰ λάχανα-χόρτα, τὸ ἐλαιόλαδο καὶ βούτυρο καὶ ἐστιν ὅτε κρέας εἶναι ἡ Μεσογειακὴ Διατροφή. Ἐξυπακούεται ὅτι ὁ Πυθαγόρας ἔχει δίκιο γιὰ τό «μὴ πινεῖν καὶ μὴ διψεῖν», ὅπως βεβαίως καὶ ἡ Ἐκκλησία ποὺ ὅμως καταδικάζει τὸν πλούσιο τοῦ Εὐαγγελίου μὲ ἐκεῖνο : «ψυχὴ ἔχεις πολλὰ ἀγαθὰ κείμενα εἰς ἔτη πολλά, φάγε, πίε, εὐφραίνου». Κι αὐτὸς ὁ πλούσιος ἀποχαιρετᾶ τὸν ἥλιο ἀλλὰ δίχως ὄνομα, ἐνῷ ὁ φτωχός, ποὺ τρέφεται μὲ τὰ ψιχία, λέγεται Λάζαρος, ὅπερ στὴν Ἑβραϊκὴ σημαίνει ὅτι θὰ σωθεῖ. Καὶ αὐτὸ παρ’ ὅτι εἶναι «ἡλκωμένος» καὶ «λείχουν τὰ ἕλκη του οἱ κύνες». Ὥστε ἡ Μεσογειακὴ Διατροφὴ τοῦ σώζειν σημαίνει ὅτι ὁ πλούσιος καὶ ὁ φτωχὸς θὰ τρῶνε τὸ ἴδιο, ὅσο χρειάζεται τὸ σῶμα γιὰ νὰ καλλιεργοῦν τὸ τάλαντό τους καὶ νὰ πορεύονται εἰς ὁδὸν εἰρήνης. Ἂν ἔχεις ἕνα τάλαντο θὰ τὸ καλλιεργεῖς, ὅπως ἀκριβῶς ἂν ἔχεις δύο, τέσσερα ἢ δέκα. Στὸ κοινωνικὸ σῶμα εἶσαι ὑποχρεωμένος νὰ ἐργάζεσαι μὲ τὶς στροφὲς τῶν ταλάντων σου. Ἂν εἶναι λιγοστές, τοῦ ἑνὸς ταλάντου καὶ ὡς κύτταρο βρίσκεσαι στὸ πόδι τοῦ κοινωνικοῦ σώματος, ἐργάζεσαι καὶ εἶσαι ὑπερήφανος, ἐπειδὴ στηρίζεις τὸ σῶμα. Ἂν πάλι ἔχεις πολλὲς-πολλὲς στροφές μὲ δέκα τάλαντα, πάλι πρέπει νὰ ἀνταποκρίνεσαι στὴν ἀποστολή σου καὶ εἶσαι ὑπερήφανος, διότι κρατώντας τὰ ἠνία τοῦ ἐγκεφάλου κατευθύνεις σωστὰ τὸ κοινωνικὸ σῶμα. Ἑπομένως χρειάζεται συνεργασία ὅλων, πλουσίων τε καὶ φτωχῶν, ποὺ σημαίνει ὅτι κανένας δὲν εἶναι ὑπέρβαρος ἀλλὰ οὔτε καὶ ἀδύνατος ἀρρωστημένος. Δὲν γίνεται συζήτηση ἐδῶ γιὰ ἀσθενοῦντες. Ἐκεῖνοι στὴ χώρα μας ἔχουν ἐλεύθερη πρόσβαση στὸ νοσοκομεῖο, τὸ φαγητό, ποὺ ἐνδείκνυται, καὶ νοσηλεία μὲ φάρμακα. Πρέπει νὰ δέχονται καὶ τὴν ἀγάπη τῶν συγγενῶν καὶ φίλων μὲ ἐπισκέψεις καὶ ὅταν βγοῦν ἀπὸ τὸ νοσοκομεῖο, στὸ σπίτι, νὰ ἔχουν τὴ βοήθειά τους πάντα, ὥστε νὰ ἑξασφαλίζεται ἡ καλὴ καὶ ἀναγκαία διατροφὴ μὲ τὴ βοήθεια τοῦ συνανθρώπου. Ὅλοι οἱ ἄλλοι, οἱ ὑγιεῖς, δὲν πρέπει νὰ χάνουν μία ἡμέρα χωρὶς καλλιέργεια τοῦ ταλάντου, δίχως ἐργασία, χωρὶς «πορεία εἰς ὁδὸν εἰρήνης».
Ἡ παχυσαρκία ἀνέκαθεν ἐθεωρεῖτο ἀπευκταία καὶ σήμερα κυκλοφοροῦν λιγότεροι παχύσαρκοι στὸ δρόμο μετὰ τὰ 70, ἐλάχιστοι εἶναι οἱ 80άρηδες καὶ σχεδὸν ἀπουσιάζουν οἱ μετὰ τὰ 90. Τρῶς ἄρτον ἐπιούσιον καὶ ἀποφεύγεις σακχαροῦχα ἀναψυκτικά, μάλιστα τύπου Cola, τὰ ὁποῖα ἀποβάλλουν ἀσβέστιο στὰ οὖρα. Μὲ ἕνα ἀναψυκτικὸ Cola τὴν ἡμέρα παίρνεις 140 θερμίδες, σὲ μιὰ ἑβδομάδα φθάνεις τὶς 1.000 θερμίδες, τουτέστιν 52.000 ἐτησίως. Ἐπειδὴ ἕνα κιλὸ σωματικοῦ βάρους ἔχει 7.500 θερμίδες, ἐσὺ μὲ μία Cola τὴν ἡμέρα παίρνεις σὲ ἕνα χρόνο 52.000 : 7.500 = ἑπτὰ κιλὰ περίπου. Ἀντιστρόφως, ἐὰν βαδίζεις ζωηρὰ δύο-δυόμισυ χιλιόμετρα τὴν ἡμέρα, χάνεις 140 θερμίδες καὶ στὸ τέλος τοῦ χρόνου ζυγίζεις ἑπτὰ κιλὰ λιγότερα. Αὐτὸς εἶναι ὁ σωστὸς τρόπος ἀντιμετώπισης τῆς παχυσαρκίας. Ὄχι ἑξαντλητικὲς δίαιτες μὲ 1.000 ἢ ἀκόμη λιγότερες θερμίδες τὴν ἡμέρα, ἐπειδὴ τότε ἔχουμε προβλήματα ἀπώλειας, πέραν τοῦ λίπους, καὶ μυϊκῆς μάζας, που μπορεῖ νὰ φθάσει τὸ 50%. Ἀπώλειες μυϊκοῦ ἱστοῦ ἔχει καὶ τὸ μυοκάρδιο. Καὶ γι’ αὐτὸ σὲ ἀκραῖες περιπτώσεις ὑπάρχουν αἰφνίδιες ἀναχωρήσεις. Ὅλοι οἱ παχύσαρκοι, ἰδίως μετὰ τὸ πεντηκοστὸ ἔτος, βάλλονται ἀπὸ ὑπέρταση, διαβήτῃ, ὑπερχοληστεριναιμία πέρα ἀπὸ τὰ ἀναπνευστικὰ προβλήματα, τὰ ἀρθριτικά, χολοκυστοπάθειες κ.ἄ. Ὅταν βρίσκονται σ’ αὐτὴ τὴ φάσῃ τῆς ζωῆς τους πολὺ δυσκόλα ἐπιτυγχάνουν νὰ ἀδυνατίσουν. Ἐνῷ ὅλα γίνονται καλὰ ἀπ’ τὴν ἀρχὴ καὶ ἀπὸ τότε πρέπει νὰ προσέχουν ὅλοι.
Τρῶμε, λοιπόν, κανονικὰ ἀλλὰ λίγο λιγότερο, π.χ. ἀντὶ δύο ἕνα κομμάτι κοτόπουλο. Ἀπείρως προτιμότερος ὁ ἄρτος ἀπὸ τὰ φαστ φουντ, τὰ τηγανιτὰ καί τὶς τροφές μὲ λίγη ἢ καμιὰ διατροφικὴ ἀξία, ὅπως εἶναι τὰ γλυκά, τὰ ἀναψυκτικά, τὰ πατατάκια. Τὸ πρωινὸ μπορεῖ νὰ ἔχει βούτυρο φυτικό, 5-10 γρ. τὸ πολύ. Ἔχεις τὸ γάλα, τὰ φρούτα, τὸ μέλι, τὸ ψωμί. Οἱ παπποῦδες σου ἔτρωγαν καὶ φαγητὸ στὸ πρόγευμα, πρωὶ ἕξι ἡ ὥρα γιὰ νὰ πᾶνε μὲ τὰ πόδια στὸ χωράφι καὶ ὄχι μὲ λιμουζίνα. Μόλις ξυπνήσεις τὸ πρωί, ἡ ὁρμόνη κορτιζόλη ἔχει τὴν ὑψηλότερη τιμὴ της στὸ αἷμα, αὐξάνει τὸ σίελο, τὰ γαστρικὰ καὶ ἐντερικὰ ὑγρά, κι ἐκεῖνα βρίσκουν δουλειὰ τρώγοντας καλὰ στὸ πρωινό σου. Ἀντίθετα στὸν ὕπνο ὑπολειτουργοῦν τὸ πεπτικὸ σύστημα καὶ γενικῶς τὰ διάφορα ἄλλα ὄργανα, ἐκτὸς τοῦ ἐγκεφάλου καὶ τῆς καρδιᾶς. Ἡ κορτιζόλη τὴ νύχτα σημειώνει τὶς χαμηλότερες τιμές της, ὅπως ἀκριβῶς καὶ ἡ συστολική-μεγάλη πίεση συχνὰ πέφτει κάτω ἀπὸ 10 καὶ οἱ σφυγμοὶ κατεβαίνουν στοὺς 50, 40 ἢ καὶ χαμηλότερα.
Ὥστε μὲ τὸ καλὸ πρόγευμα ζεῖς, ἀπολαμβάνεις τὸν ἰδιαίτερο βιορυθμὸ τῆς ἡμέρας. Τὸ μεσημέρι ἔχουμε δεύτερο κῦμα αὔξησῃς τῆς κορτιζόλης στὸ αἷμα καὶ αὐτὸ συμβαίνει κατὰ τὶς 12 ἡ ὥρα. Τότε πρέπει νὰ ἔχεις τὸ γεῦμα, τὸ πολὺ μέχρι τὴ μία ἡ ὥρα. Εἶναι ἀφύσικο καὶ ἀσυνεπὲς μὲ τὸ κῦμα κορτιζόλης κατὰ τὶς 2, 3 ἢ 4 μ.μ. νὰ εὔχεσαι στὸ φίλο σου «καλὴ ὅρεξῃ καὶ καλὸ μεσημέρι». Σήμερα τὰ νοσοκομεῖα μας τηροῦν τὸ βιορυθμὸ καὶ σερβίρουν γεῦμα τὸ μεσημέρι, ὅπως ἀκριβῶς στὴν Ἀγγλία ἢ Γαλλία καὶ ὅπως ἔτρωγε ἡ γιαγιὰ Ἀγγελικώ. Δεῖπνο ἔχεις κατὰ τὶς 6 – 7, ποὺ σημειώνεται πάλι τρίτο κῦμα αὔξησης τῆς καμπύλης τῆς κορτιζόλης, ὅμως μικρότερο ἀπὸ ἐκεῖνο τοῦ προγεύματος καὶ τῆς μεσημβρίας. Τὸ ἑπόμενο τρίωρο μετὰ τὸ δεῖπνο εἶναι γιὰ τὴν πέψη, ὥστε μετά τὶς 9 ἢ 10 ὁ ἄνθρωπος μὲ τὸ βιορυθμό του νὰ πέσει στὶς ἀγκάλες τοῦ Μορφέως. Ἕνας καλὸς ὕπνος εἶναι ἕνας καλὸς γιατρὸς καὶ τὸ πρωὶ στὶς 6 ἀρχίζει ἡ μέρα δυνατὰ μὲ τὴν κορτιζόλη ἤδη νὰ ἀνέρχεται στὸ αἷμα.
Ἀπαραίτητη, λοιπόν, ἀπὸ τῆς πρώτης παιδικῆς ἡλικίας, ἡ σωματικὴ ἄσκήσῃ καὶ ἡ σωστὴ διατροφή. Τὸ βρέφος βέβαια, κατὰ τὴν ἄνωθεν ἐντολή, τρέχει συνεχῶς καὶ ὀφείλουν οἱ γονεῖς νὰ διατηρήσουν αὐτὴ τὴν σωματικὴ ἄσκηση τουλάχιστον μέχρι τὴν ἐφηβεία καὶ ἔτσι ἀργότερα θὰ εἶναι εὔκολο νὰ τὴ συνεχίσει. Ἀλλὰ καὶ στὸ φαγητὸ τὸ παιδὶ πρέπει νὰ μεγαλώσει χωρὶς ὑπερσιτισμό, νὰ μὴν τὸ πιέζουν οἱ γονεῖς νὰ τρώει. Ἐκεῖνο ἔχει μέσα του μηνύματα κορεσμοῦ καὶ πείνας, ἔχει ἕνα φυσικὸ μηχανισμό, ποὺ τοῦ λέει πόσο θὰ φάει. Πρέπει τὰ παιδιὰ νὰ διδαχθοῦν καλὰ ὅτι τὸ ἔντερό τους εἶναι μακρύ, ὅπως στὰ φυτοφάγα ζῷα, καὶ ὄχι βραχύ, ὅπως τοῦ κυνός, ποὺ θέλει κρέας. Λίγο τυρί, τὸ γάλα, τὸ γιαούρτι, τὰ ἄφθονα φροῦτα καὶ λαχανικά, τὰ ὄσπρια καὶ χορταρικὰ μὲ τὸ μεσογειακὸ λίπος τοῦ ἐλαιολάδου σὺν τοὺς ἰχθύες ἐπ’ ἀνθράκων – ψητοὺς ἢ καλοβρασμένους, χωρὶς βελτιωτικὰ πολλὰ τῆς γεύσης, κάπου –κάπου λίγο κρέας, δίνουν ἕνα ὡραῖο γεῦμα καὶ σὲ μικρότερη ποσότητα τὸ δεῖπνο. Πέραν αὐτῶν τὸ φαγητὸ μπορεῖ νὰ εἶναι ψαρόσουπα, τραχανάς, γιαχνὶ πατάτες καὶ τόσα ἄλλα μαζί μὲ σαλάτα μεγάλης ποικιλίας. Ὅμως πρέπει νὰ θυμάσαι ὅτι ἕνα γραμμάριο λάδι ἔχει 9 θερμίδες καὶ μιὰ κουταλιὰ τῆς σούπας περί τὶς 130. Ἐπιτρέπεται, εἶναι μεσογειακὴ τροφὴ τὸ λάδι, ἀλλὰ τὸ πολὺ παχαίνει. Νὰ προσέχει ὁ καθεὶς ἰδιαίτερα ἂν βλέπει νὰ ἀθροίζεται λίπος στὴν κοιλιά του. Καὶ νὰ μὴ ξεχνᾶ ὅτι ὑπάρχουν τὰ ἀνάλατα ἀμύγδαλα, τὰ καρύδια, τὰ φουντούκια κι οἱ σταφίδες, τὰ ὁποῖα βοηθοῦν στὰ μεσοδιαστήματα, τὸ δεκατιανὸ καὶ τὸ ἀπογευματινό, μιὰ χούφτα κλειστὴ εἶναι ἀρκετή, ἐπειδὴ τὴν ἡμέρα τὸ ἔντερο πρέπει νὰ ἀσχολεῖται.
Εἶναι πλούσια ἡ ποικιλία τῆς Μεσογειακῆς Διατροφῆς. Ὁ σῖτος, ἡ κριθή, ἡ βρώμη, ὁ ἀραβόσιτος, μὲ ὁποιαδήποτε ὀνομασία ἐμφανιστοῦν πάνω στὸ τραπέζι εἶναι εὐπρόσδεκτα. Εἴτε ψωμὶ καλοψημένο μὲ ἄφθονο σουσάμι, εἴτε πτυσάνη, ὅπως ὀνομάζει ὁ Ἱπποκράτης τὸ κριθάρι, ἢ κουάκερ-σούπα ἀπὸ ἀλεσμένη βρώμη, ἢ κορν φλέϊκς ἀπὸ τετριμμένο καλαμπόκι, μποροῦν νὰ κατέχουν ὅλη τὴ βδομάδα σπουδαία θέση σὲ κάθε φαγητὸ τῆς ἡμέρας. Κρατᾶς, λοιπόν, τὸ μέτρον ἀνὰ χείρας, νεοελληνιστὶ μεζούρα καὶ πάντα προσπαθεῖς ἡ περιφέρεια τῆς μέσης στὸ ὕψος τοῦ ὀμφαλοῦ νὰ φθάνει μέχρι 80 ἑκατοστὰ εἰς τὴν γυναῖκα, τὰ 94 στὸν ἄνδρα. Ἐκτροπὴ μπορεῖ νὰ συγχωρηθεῖ μέχρι τὰ 88 καὶ 102 ἐκ. ἀντιστοίχως. Εἶσαι κομψὸς-κομψὴ καὶ ἀσκεῖσαι καθημερινά, βαδίζεις μισή-μία ὥρα τὴν ἡμέρα ζωηρὰ χωρὶς βεβαίως νὰ φθάνεις σὲ βαθμὸ δυσπνοίας, ἤγουν νὰ μπορεῖς σὲ μιὰ ἀναπνοὴ νὰ πεῖς τρεῖς-πέντε λέξεις.
Τὸ πρωινό, ὅπως τὸ γεῦμα καὶ τὸ δεῖπνο, τὰ τρία αὐτὰ βασικὰ φαγητὰ τῆς ἡμέρας, μπορεῖ νὰ ποικίλλουν μέρα μὲ τὴ μέρα κατὰ τὴν ἑβδομάδα. Τὸ Βυζάντιο λέγει Δευτέρα, Τρίτη τὸ πρωί, πέρα ἀπὸ τὰ δημητριακὰ τῆς προτιμήσεώς σου μπορεῖς νὰ ἔχεις τὸ γάλα, τὸ βούτυρο, κάλλιον φυτικὸ μέχρι 10 γρ. καὶ τὴ μαρμελάδα, ἕνα φροῦτο ἢ χυμὸ τοῦ φρούτου. Τὴν Τετάρτη καὶ τὴν Παρασκευὴ τὸ ψωμί σου ἔχει μόνον μαρμελάδα, στὸ φλιτζάνι σου ἔχεις τέιον μὲ τὰ φλαβονοειδῆ του, ποὺ εἶναι ἀντιοξειδωτικὰ καὶ χάνουν αὐτὴ τὴν εὐεργετικὴ δράση, ἐὰν στὸ τσάι ρίξεις γάλα. Μπορεῖς τὸ Σάββατο νὰ ἔχεις καὶ τυράκι καὶ τὴν Κυριακὴ ἕνα αὐγουλάκι, ποὺ ἔχει καὶ χοληστερίνη. Στὸ γεῦμα τρῶς κατὰ τὸ μέτρον εἴτε τὸ ἐθνικὸ φαγητὸ μὲ ἄφθονες τὶς πρωτεΐνες ἀλλὰ καὶ θερμίδες μὲ ὑδατάνθρακες καὶ λάδι, ἤγουν μιὰ φασολάδα, εἴτε ρεβίθια, εἴτε φακές, ἢ φάβα ἢ κουκιά, μελιτζάνες, πατάτες φούρνου καὶ ἄλλα σχετικά. Τὴ θέση τοῦ κυρίου αὐτοῦ πιάτου, δὶς ἢ τρὶς τῆς ἑβδομάδος, παίρνουν οἱ ἰχθεῖς, ὄχι ἀπαραιτήτως ἀκριβοί, μὲ ἄφθονα Ω-3 λιπαρὰ ὀξέα ἀντιοξειδωτικά. Ἐδῶ ὁ γαῦρος, ἡ σαρδέλα, τὸ σκουμπρί, ὁ μπακαλιάρος, ὁ σολομὸς καὶ ὁ κολιὸς δὲν ὑστεροῦν σὲ πρωτεΐνες καὶ Ω-3 λιπαρὰ ἀπὸ τὸ μπαρμπούνι, τὸ λυθρίνι, τὴ συναγρίδα, τὸ φαγκρί. Ἔτσι δὲν ἔχεις ἀνάγκη νὰ παίρνεις δύο καὶ τέσσερα χαπάκια τὴν ἡμέρα Ω-3, ἐπειδὴ τὰ ἔχεις ἤδη λάβει μὲ τὸ ψάρι. Ἐπιπλέον στὸ γεῦμα μέχρι δύο φορὲς τὴν ἑβδομάδα μπορεῖς νὰ ἔχεις κρέας, ἐφόσον δὲν ὑπάρχει οἰκογενειακὸ ἱστορικὸ καρδιοπάθειας, πρόβλημά μὲ χοληστερίνη ἢ ἔμφραγμα μυοκαρδίου. Τὸ δεῖπνο ἔχει κι αὐτὸ τὴν ἄνεση τοῦ γεύματος, ποὺ παίρνεις καθιστὸς συνοδεύοντας τὸ κύριο πιάτο μὲ σαλάτα κυρίως φρέσκια, λίγο τυρί, ἴσως ἕνα ποτήρι οἴνου κι ἀπαραιτήτως φροῦτο. Πρέπει νὰ τρῶς φροῦτο τέσσερις φορὲς τὴ μέρα, ἀπὸ ἕνα στὸ προγεῦμα, στὸ γεῦμα, στὸ ἀπογευματινό, στὸ δεῖπνο ἢ ἀργὰ τὸ βράδυ. Ἡ σούπα στὸ δεῖπνο ὡς κύριο πιάτο βολεύει περισσότερο ἂν καὶ μπορεῖ νὰ εἶναι ἐπανάληψη τοῦ γεύματος σὲ μικρότερη μερίδα. Μὲ ὅλα αὐτὰ τὰ φαγητὰ τῆς μέρας καλύπτεις ὅλες τὶς ἀνάγκες τοῦ ὀργανισμοῦ σὲ ἀμινοξέα, βιταμίνες καὶ ὅλα τὰ ἰχνοστοιχεῖα μὲ κάλιο, νάτριο, ἀσβέστιο, μαγνήσιο κ.α.
Ὑπενθυμίζεται ὅτι ἡ Μεσογειακὴ Διατροφὴ εἶναι ἀπολύτως σύμφωνη μὲ τὶς νηστεῖες τῆς Ὀρθοδοξίας λόγῳ μεγάλης ποικιλίας σὲ ὄσπρια καὶ δημητριακὰ καὶ κατάλυσης ἰχθύος, ἤγουν μπορεῖς νὰ τρῶς ψάρι στὶς νηστεῖες τῶν Χριστουγέννων καὶ Ἁγίων Ἀποστόλων, ὅπως τῆς Μεταμόρφωσης τοῦ Σωτῆρος, τοῦ Εὐαγγελισμοῦ καὶ τὴν Κυριακὴ τῶν Βαΐων.
Ἡ Ὀρθόδοξῃ Ἐκκλησία ἔχει τέσσερις νηστεῖες, συνολικὰ περί τὶς 20 ἑβδομάδες ἐτησίως, κατά τὶς ὁποῖες δὲν καταλύεται τὸ κρέας, τὸ ζωικὸ βούτυρο, τὸ γάλα καὶ τὰ γαλακτοκομικά. Σὲ αὐτὰ εἶναι σύμφωνη ἡ Μεσογειακὴ Διατροφὴ τῆς σύγχρονης Καρδιολογίας, ἐπειδὴ εἶναι μεγάλα τὰ ποσοστὰ τῶν πολιτῶν, ποὺ παρεκκλίνουν ὡς πρὸς τὴν χοληστερίνη καὶ ἄλλους παράγοντες κινδύνου. Ἡ Ἐκκλησία ἀπὸ τὴν ἀρχὴ ἔβαλε σὲ ἄλλη θέση τὸ ψάρι ἀπὸ τὸ κρέας, τὸ ἴδιο ἔκανε καὶ στὸ τυρί. Στους πρώτους αἰῶνες τοῦ Βυζαντίου οἱ κλινικὲς παρατηρήσεις πρέπει νὰ ἦσαν διεισδυτικές, σὲ βαθμὸ ὥστε τὰ μὲν κορεσμένα λιπαρὰ τοῦ κρέατος καὶ τῶν γαλακτοκομικῶν νὰ ἀπαγορεύονται ἐπὶ 200 ἡμέρες τοῦ ἔτους, ἐνῷ αὐτὸ δὲν ἰσχύει γιὰ τὸ μονοακόρεστο λίπος – λάδι τῆς ἐλιᾶς καὶ γιὰ τὰ πολυακόρεστα Ω-3 λίπη τῶν ἰχθύων. Πρόσφατα, τὸ δεύτερο ἥμισυ τοῦ 20οῦ αἰῶνος, ἡ Ἰατρικὴ πληροφορήθηκε ὅτι τὰ λίπη τῶν ἰχθύων εἶναι ὠφέλιμα, μὴ ἀθηρογόνα, ἐνῷ τὰ λίπη ἀπὸ τυρί, γάλα, κρέας εἶναι ἀθηρογόνα καὶ εὐθύνονται γιὰ καρδιαγγειακὲς παθήσεις ὡς τὸ ἐγκεφαλικὸ ἐπεισόδιο καὶ τὸ ἔμφραγμα μυοκαρδίου.
Καὶ τὸ σπουδαιότερο ὅτι ἡ Νηστεία κατὰ τὶς 200 ἡμέρες τοῦ ἔτους, δηλαδὴ τὸν περισσότερο χρόνο, ὑπενθυμίζει στὸν ἀνθρωπο ὅτι ἔχει ἔντερο γιὰ χορτοφαγία καὶ θέλει ἴνες ἀρκετές, τόσο γιὰ τὴ λειτουργία του ὅσο καὶ γιὰ νὰ διορθώνει καταστάσεις ὡς ἡ ὑπερχοληστεριναιμία.
Συμπέρασμα
Ὁ σύγχρονος Ἕλληνας σφάλλει σοβαρά, ὅταν συγχέει τὸ Βυζάντιο μὲ τὸ μεσαίωνα τῆς Εὐρώπης. Τότε ἐδῶ ὑπῆρχε φῶς καὶ ἐκεῖ ἐπικρατοῦσε σκότος. Οἱ ἀρχαῖοι Ρωμαῖοι εἴχαν ἐκμηδενιστεῖ ἀπὸ βαρβάρους. Οἱ τελευταῖοι ὅλους τοὺς αἰῶνες τοῦ μεσαίωνα ἔπαιρναν συνεχῶς ἀπὸ τὸ Βυζάντιο. Δὲν ἔμαθαν μόνον νὰ κάθονται σὲ τραπέζι στρωμένο μὲ μανδήλιον – πετσέτα στὸ πλάι γιὰ νὰ σκουπίζονται, νὰ τρῶνε μὲ πιρούνι καὶ μάλιστα νὰ ἀρχίζουν μὲ μεζέ – ὀρεκτικό, ὀρντέβρ ἑλληνιστί (Judith Herrin) καὶ νὰ πλένονται μὲ βρόχινο ἢ τρεχούμενο νερὸ στὸ σπίτι. Ἔμαθαν ἐπίσης νὰ ντύνονται καὶ μὲ πειρατεῖες ἄρχισαν νὰ ἁρπάζουν ὅ,τι τοὺς γυάλιζε ἀπὸ τὸ Βόσπορο. Αὐτὸ μπορεῖ νὰ ἦταν χρυσάφι, κοσμήματα, ἀγάλματα, εἰκόνες. Στὸ Βυζάντιο ἔγινε πρακτικὰ ἡ γέννηση τῆς τέχνης τῶν εἰκόνων. Οὐδέποτε στοὺς ἀρχαίους Αἰγυπτίους, Ἕλληνες τε καὶ Ρωμαίους ἔγιναν τέτοιες καὶ τόσες εἰκόνες. Μάλιστα τὸ Βυζάντιο ἔφθασε σὲ βαθμὸ εἰκονομαχίας καὶ ἡ πορεία αὐτῆς τῆς τέχνης διεσώθη μὲ τὸ κήρυγμα τοῦ Δαμασκηνοῦ, ὅτι πίνακες καὶ εἰκόνες δὲν ἔχουν ὅρια, μπορεῖς νὰ ζωγραφίζεις ὅ,τι θέλεις, τὸν παράδεισο καὶ τὴν κόλαση. Ἡ ἐλευθερία αὐτὴ κηρύσσεται, ὅταν οἱ ἀνεικονικοὶ Ἰουδαῖοι καὶ ὅλο τὸ Ἰσλὰμ μάχονται ἐναντίον τῶν εἰκόνων ἐνῷ στὴ Δύσῃ οἱ βάρβαροι ἔχουν μεσάνυχτα. Βέβαια, μόλις οἱ τελευταῖοι ξύπνησαν, στὸ τέλος τῆς πρώτης χιλιετίας ἀντέγραψαν τὰ Νοσοκομεῖα, τὰ σχολεῖα, μιμήθηκαν τὸ Βυζάντιο στὰ γράμματα καὶ τὶς τέχνες καὶ ἀργότερα, στὸ διαφωτισμό τους. Ἡ Ἰατρικὴ Σχολὴ τῶν Παρισίων τὴν 11η Ἰουλίου 1607 ἐπέβαλε μὲ Διάταγμα τῆς Συγκλήτου τὴν ὑποχρεωτικὴ μελέτη τῶν συγγραμμάτων τοῦ Ἀλεξάνδρου ἀπὸ τὶς Τράλλεις (525-605) καὶ τοῦ Παύλου τοῦ Αἰγινήτη (625-690) γιὰ τὴν ἐκπαίδευση τῶν φοιτητῶν (Rulliere R. 1975). Ἐπίσης ἀπὸ τὸ Βυζάντιο ἡ Δύση θὰ ἔχει ὁδηγὸ στὴν τέχνη τῶν εἰκόνων τὸν Δομήνικο Θεοτοκόπουλο-Ἐλ Γκρέκο (1541-1614) καὶ οἱ Ρώσοι τὸν Θεοφάνῃ τὸν Ἕλληνα (1340-1410). Δὲν μιλᾶμε γιὰ τὴν Ἁγία-Σοφία μὲ τὰ ψηφιδωτὰ καὶ τόσους μιμητές, ὁ κόσμος ἔχει γεμίσει τρούλους. Ἐλευθερώνεται, λοιπόν, ὁ δοῦλος, ἐλευθερώνεται ἡ γυναῖκα, ἀνοίγει τὸ μυαλὸ τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ ἄνδρας λαμβάνει ὡς σύζυγό του μία γυναῖκα, ἡ ὁποία ἔχει δικαιώματα στὴν περιουσία του καὶ εἶναι ἴση μὲ αὐτὸν ἐνώπιον τοῦ δικαστοῦ. Βαθμιαία εἰσέρχεται αὐτὴ σὲ ὅλους τοὺς κλάδους τῆς κοινωνικῆς ζωῆς. Φοράει στὴ ζώνη της πόρπη, στὸ λαιμὸ σταυρό, ἁλυσίδα, κολιέ, στὰ αὐτιὰ ἐνώτια. Ὅλα αὐτὰ φτιαγμένα ἀπὸ ἄργυρο καὶ χρυσάφι καὶ στολισμένα μὲ διαμάντια, ζαφείρια, τοπάζια. Φοροῦν ἀπομιμήσεις, φῶ, καὶ οἱ φτωχές. Ἔτσι ἐμφανίσθηκαν στὴν ἱστορία αὐτοκράτειρες ἡ Εἰρήνη ἡ Ἀθηναία καὶ ἡ Θεοδώρα τὸν 8ο καὶ 9ο αἱ. ἀντιστοίχως, ἡ Κασσιανὴ καὶ ἡ Ἄννα Κομνηνὴ συγγραφεῖς-ποιήτριες 9ο, 11ο αἱ. ἀντιστοίχως. Ἔτσι μεσουράνησε στὶς μέρες μας καὶ ἡ φωνὴ τῆς Μαρίας Κάλας.
Καὶ μὲ ὅλα αὐτὰ δυστυχῶς ὑπάρχουν ἄνθρωποι, ποὺ ἰσχυρίζονται ὅτι ὁ Τριαδικὸς Θεὸς καὶ τὸ Βυζάντιο ἔφεραν τὸν κόσμο πίσω. Ἔφερε, λένε, τὴ γνώση πίσω, ἐνῷ στὸ Βυζάντιο ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὴν ἱστορία τὸ Δημοτικὸ Σχολεῖο, τὸ Γυμνάσιο καὶ τὸ Πανεπιστήμιο. Στὸ Βυζάντιο ἄρχισαν νὰ μαθαίνουν γράμματα, πλὴν τῶν ἐλευθέρων οἱ δοῦλοι καὶ οἱ γυναῖκες, οἱ ὁποῖες θὰ φθάσουν νὰ γίνουν καὶ πλανητάρχες. Ὅλα αὐτὰ αἰῶνες πρὶν ἐμφανισθεῖ σὲ θρόνο ἡ γυναῖκα στὴν Εὐρώπη, π.χ. στὴν Ἀγγλία. Ἀμφισβητοῦν ἀκόμη καὶ τοὺς εἰδικούς, ξένους ὡς Sir Steven Runciman, ὁ ὁποῖος γράφει: «Στὶς 29 Μαΐου 1453 ἕνας πολιτισμὸς σαρώθηκε ἀμετάκλητα. Εἶχε ἀφήσει μία ἔνδοξη κληρονομιὰ στὰ γράμματα καὶ στὴν τέχνη. Εἶχε βγάλει χῶρες ὁλόκληρες ἀπὸ τὴ βαρβαρότητα καὶ εἶχε δώσει σὲ ἄλλες τὴν ἐκλέπτυνση τῶν ἠθῶν. Γιὰ ἕνδεκα αἰῶνες ἡ Κωνσταντινούπολη ἦταν τὸ κέντρο ἑνὸς κόσμου φωτός. Τὸ ζωηρὸ πνεῦμα τῶν Ἑλλήνων, ἡ ὑπερήφανη ἰσχύς, ἡ διοικητικὴ ἱκανότητα τῶν Ρωμαίων, ἡ ὑπερβατικὴ ὁρμὴ τῶν χριστιανῶν τῆς Ἀνατολῆς…». Γιὰ ὅλα αὐτὰ σήμερα ὑπερηφανεύονται χῶρες πρώην βάρβαρες καί, τὸ χειρότερο, ξεχνοῦν πῶς καὶ ἀπὸ ποῦ ἄρχισε ὁ πολιτισμός τους, π.χ. λησμονοῦν ἀπὸ πότε ὁ ἄνδρας νυμφεύεται μία γυναῖκα, τί γινόταν στὸ Κολοσσαῖο, λησμονοῦν πάλι πότε καὶ ἀπὸ ποῖον ἀπέκτησαν νοσοκομεῖο.
Αφήστε μια απάντηση