Παῦλος Κ. Τούτουζας, Καθηγητὴς- Διευθυντὴς τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἱδρύματος Καρδιολογίας
H μείζων προσπάθεια τῆς σύγχρονης ἰατρικῆς ἀφορᾷ στην ἐλεύθερη ῥοὴ αἵματος στὶς ἀρτηρίες, χωρὶς ἐμπόδια, δίχως ἀθηρώματα. Νὰ εἶναι καθαρὸς ὁ ἀρτηριακὸς σωλῆνας, ὥστε νὰ εἶναι ἐλεύθερη ἡ ῥοὴ τοῦ αἵματος ποὺ τροφοδοτεῖ ἕνα ὄργανο. Μὲ ἐντολὴ τοῦ ἐγκεφάλου, ποὺ παρακολουθεῖ ἄγρυπνα τὶς τρέχουσες ἀνάγκες τῶν μυῶν καὶ τῶν ὀργάνων γενικῶς τοῦ σώματος, ἡ καρδιά, ὡς ἀντλία, σὲ σωματικὴ κόπωση στέλνει στὶς ἀρτηρίες περισσότερο αἷμα μὲ αὐξημένους τοὺς παλμούς της ὅταν π.χ. σκάβεις, σηκώνεις βάρη, τρέχεις. Ἀντίθετα χαλαρώνει ἡ λειτουργία τῆς καρδιᾶς μὲ 50 ἢ λιγότερους σφυγμοὺς ὅταν ἀναπαύεσαι. Τὸ πρόβλημα, ὅμως, εἶναι καὶ στὶς ἀρτηρίες, ἐπειδὴ συχνὰ σὲ κάποιο σημεῖο τοῦ αὐλοῦ ἐμφανίζεται ἐμπόδιο πάνω στὴν ἐσωτερικὴ ἐπιφάνεια τοῦ ἀρτηριακοῦ τοιχώματος, ἐμπόδιο-μικρὸ μόρφωμα ἀπὸ λίπῃ, χοληστερίνη, θρόμβους. Τὸ λιπαρὸ αὐτὸ μόρφωμα προβάλλει μέσα στὴν ἀρτηρία καὶ ὅπως περνοῦν τὰ χρόνια μεγαλώνει καὶ πάει νὰ τὴν κλείσει. Παράλληλα, τὸ μόρφωμα αὐτὸ σιγά-σιγά σκληραίνει ἀπὸ ἐναπόθεση ἁλάτων ἀσβεστίου. Τὸ ἐμπόδιο ἢ ἡ διακοπὴ στὴ ῥοὴ αἵματος, ἐὰν συμβεῖ στὴν καρδιὰ ἢ στὸν ἐγκέφαλο, προκαλεῖ ἐπεισόδια ἰσχαιμίας ἢ καὶ νέκρωσης-ἔμφραγμα στὴν καρδιὰ ἢ σὲ περιοχὴ τοῦ ἐγκεφάλου-ἐγκεφαλικό.
Τὸν 21ο αἰῶνα ὁ ἀγῶνας τῆς ἰατρικῆς εἶναι ἡ προλήψη αὐτῶν τῶν ἐμποδίων – ἀθηρωμάτων. Εἶναι μεγάλη ἡ νοσηρότητα καὶ ἡ θνησιμότητα ἀπό τὶς πάσχουσες ἀρτηρίες. Διότι, πέραν τῆς καρδιᾶς καὶ τοῦ ἐγκεφάλου, προσβάλλονται ἡ ἀορτή, οἱ ἀρτηρίες τοῦ ἐντέρου, τῶν νεφρῶν ἢ καὶ τῶν κάτω ἄκρων. Σήμερα γνωρίζουμε παράγοντες ποὺ προκαλοῦν αὐτὰ τὰ ἐμπόδια στὶς ἀρτηρίες καὶ κάθε ἄνθρωπος θὰ πρέπει νὰ ξέρει τὶ γίνεται στὸ σῶμα του. Κινδυνεύει κάποιος νὰ πάθει καρδιαγγειακὸ ἐπεισόδιο, ἂν ἔχει ἱστορικὸ παλιοῦ ἐμφράγματος ἢ ἐγκεφαλικοῦ ἢ πάσχει ἀπὸ ἀρτηριοπάθεια τῶν κάτω ἄκρων. Τὸ ἴδιο κινδυνεύει ἐὰν ἔχει ὑπερχοληστεριναιμία μέ «κακή» χοληστερίνη LDLπάνω ἀπὸ 120 mg% (ἐνῷ καλύτερη τιμὴ εἶναι περὶ τὰ 60-70mg%), ὑπέρταση μὲ τὴ μεγάλη σταθερὰ πάνω ἀπὸ 15 καὶ τὴ μικρὴ πάνω ἀπὸ 9. Ὅποιος μάλιστα ἔχει διαβήτη θεωρεῖται σὰν νὰ ἔχει περάσει ἔμφραγμα τοῦ μυοκαρδίου.
Στὴ δεύτερη σειρὰ εἶναι οἱ πολυπληθέστεροι, ὅλοι οἱ χαρούμενοι ποὺ ἀπολαμβάνουν τὴ ζωή. Ἰατρικὴ ἐπιθυμία εἶναι νὰ εἶναι εὐχάριστοι, εὐειδεῖς, εὐκίνητοι, μὲ ἄλλα λόγια κομψοὶ καὶ γυμναζόμενοι. Γιὰ τὴν κατάκτηση αὐτὴ προσέχουν ὥστε τὴν προσεχῆ δεκαετία τὸ ποσοστὸ κινδύνου νὰ πάθουν καρδιαγγειακὸ ἐπεισόδιο ἢ ἐγκεφαλικὸ νὰ εἶναι χαμηλό. Σ’ αὐτὸ τὸν ὑπολογισμὸ λαμβάνεται ὑπ’ ὄψιν ἡ ἡλικία, τὸ φύλο ἄνδρας ἢ γυναῖκα, ἡ συστολικὴ –μεγάλη πίεση, τὸ κάπνισμα, ἡ χοληστερίνη. Ἀπὸ αὐτὰ τὰ στοιχεῖα προκύπτει γιὰ τὴν ἐρχομένη δεκαετία τῆς ζωῆς, τὸ ἀναφερθὲν ποσοστὸ κινδύνου γιὰ καρδιαγγειακὸ ἐπεισόδιο. Ἐάν, βάσει τοῦ σχετικοῦ πίνακα τῆς Εὐρωπαϊκῆς Καρδιολογικῆς Ἑταιρείας, ὁ γιατρός σοῦ λέει ὅτι τὸ ποσοστὸ αὐτὸ εἶναι κάτω ἀπὸ 5%, τότε τὰ πράγματα εἶναι καλὰ καὶ χαμογελᾶς. Τὸ πρόβλημα γίνεται αἰσθητὸ σὲ ποσοστὸ 5-10%, σημαντικὸ σὲ ποσοστὸ 10-20%, πολὺ σοβαρὸ >20%. Ἀντιλαμβάνεσθε τὴ σοβαρότητα τῆς καταστάσεως, ὅταν τὸ ποσοστὸ νὰ πάθεις ἐγκεφαλικὸ ἢ ἔμφραγμα τὴν προσεχῆ δεκαετία εἶναι πάνω ἀπὸ 40%.
Στὰ παραπάνω πρέπει κανείς, νὰ ὑπολογίσει καὶ ἄλλα τὰ ὁποῖα δεν περιλαμβάνονται στὸν Εὐρωπαϊκὸ αὐτὸ πίνακα. Ἐδῶ εἶναι ἡ κοιλιακὴ παχυσαρκία μὲ περιφέρεια στὴ μέση πάνω ἀπὸ 102 ἐκ. στοὺς ἄνδρες καὶ πάνω ἀπὸ 88 ἐκ. στὶς γυναῖκες. Ἐπίσης λαμβάνεται ὑπ’ ὄψιν ἡ ἔλλειψη ἄσκησης καὶ παράγοντες οἰκονομικοὶ – κοινωνικοὶ μὲ κατάθλιψη, ὀξὺ ἢ χρόνιο στρες κ.α., ποὺ ὅλα αὐτὰ αὐξάνουν τὴν πιθανότητα καρδιαγγειακῆς προσβολῆς.
Ἔτσι ἐντοπίζονται οἱ «ὕποπτοι» στὴν κοινωνία. Στοὺς ἀνθρώπους αὐτούς, μὲ ὑπερηχογράφημα-triplex καρωτίδων, ἀορτῆς καὶ ἀρτηριῶν κάτω ἄκρων, ἐπισημαίνονται ἐκεῖνοι στοὺς ὁποίους ἔχει ἀρχίσει ἢ ὄχι ἡ ἐμφάνιση ἀθηρωμάτων-ἐμποδίων σὲ ἀρτηρίες, χωρὶς νὰ ἔχουν ποτὲ συμπτώματα. Αὐτὸ τὶς πιὸ πολλὲς φορὲς ὀφείλεται στὸ ὅτι τὸ ἀθήρωμα εἶναι σχετικὰ μικρὸ καὶ δὲν ἐμποδίζει σοβαρὰ τὴν ῥοὴ αἵματος καὶ μπορεῖ νὰ ἀποκαλυφθοῦν μὲ τελευταίου τύπου ἀξονικὸ τομογράφο.
Ἐπίσης, χωρὶς νὰ βλέπω τὶς στεφανιαῖες ἀρτηρίες μπορῶ να συμπεράνω ἂν εἶναι ἀνοιχτὲς μὲ τὴ δοκιμασία κόπωσης. Στὴν ἀνάπαυση ἡ καρδιὰ ἐργάζεται ἤρεμα, μὲ 60 σφυγμοὺς τὸ λεπτό, εἶναι ἀρκετὸ τὸ αἷμα ποὺ πρέπει νὰ πάρει ἀπό τις στεφανιαῖες ἀρτηρίες. Στὴν κόπωση, ποὺ ἀναγκάζεται νὰ τρέξει μὲ πολλοὺς σφυγμούς, μέχρι 160 τὸ λεπτὸ ἢ παραπάνω, ἀντιλαμβάνεσθε ὅτι θέλει πολὺ περισσότερο αἷμα. Στὴ φυσιολογικὴ δοκιμασία κόπωσης ὁ ἐξεταζόμενος δὲν παρουσιάζει κανένα ἐνόχλημα στηθάγχης καὶ ἡ πίεσή του ἀπὸ 12-13 ἀνεβαίνει στὸ 15, 16 ἢ καὶ περισσότερο ἀκριβῶς γιὰ νὰ ἰκανοποιοῦνται οἱ αὐξημένες ἀπαιτήσεις τοῦ σώματος σὲ αἷμα. Τὸ ἠλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) κατὰ τὴν κόπωση μένει φυσιολογικό. Αὐτὰ σημαίνουν ὅτι οἱ στεφανιαῖες ἀρτηρίες εἶναι ἀνοιχτὲς καὶ τροφοδοτεῖται ἡ καρδιὰ μὲ τὴν αὐξημένη ποσότητα αἵματός ποὺ ἔχει ἀνάγκη. Στὸ ἴδιο συμπέρασμα καταλήγει ὁ γιατρὸς ἂν ἀντὶ γιὰ ἠλεκτροκαρδιογράφημα κάνει τὸ τεστ κοπώσεως μὲ ῥαδιοϊσότοπα ἢ ὑπερήχους. Ὅμως, ἐὰν παρουσιαστοῦν ἀλλοιώσεις στὴν ἐξέταση (ἠλεκτροκαρδιογράφημα ἢ ὑπερήχους ἢ ῥαδιοϊσότοπα) ἢ ἐμφανιστεῖ στηθάγχη, τότε ὑπάρχει πρόβλημα στὴν αἱμάτωση τοῦ μυοκαρδίου ἀπὸ στενωμένες στεφανιαῖες ἀρτηρίες. Ὄσο πιὸ γρήγορα ἐμφανίζονται αὐτὲς οἱ ἀλλοιώσεις ἢ στηθάγχη στὴ ἠλεκτροκαρδιογράφημα κ.λπ. τόσο πιὸ σοβαρὴ εἶναι ἡ κατάσταση. Ἐδῶ ὁ γιατρὸς συνήθως διακόπτει τὴ δοκιμασία πρὸς ἀποφυγὴ ἐπιπλοκῶν.
Μὲ ἄλλα λόγια μπορῶ να πὼ ὅτι ὁ δρόμος τοῦ Σουνίου εἶναι ἐλεύθερος ἐὰν οἱ πολίτες φθάνουν στὴν ὥρα τους ἐκεῖ. Ἂν ἔχω ὑπόψια γιὰ τὴν καταλληλότητα τοῦ δρόμου, τότε διοργανώνω ἐπισκέψῃ στὸ Σούνιο γιὰ ἔλεγχο τῆς διαδρομῆς. Ἐὰν δὲν μπορῶ νὰ κινηθῶ σωστὰ καὶ καθυστερῶ, μοῦ ἀρκοῦν αὐτὲς οἱ ἀνωμαλίες γιὰ νὰ πῶ ὅτι ὁ δρόμος δὲν εἶναι κανονικὰ βατός. Καὶ εἶναι τόσο χειρότερος ὅσο πιὸ σύντομα ἐμφανίζονται οἱ δυσκολίες διέλευσης. Στὴν προκειμένη περίπτωση χαρακτηρίζεται ἡ ἀνωμαλία στὴ διαδρομὴ ὡς ἠπίου, μετρίου ἢ σοβαροῦ βαθμοῦ, ὁπότε θὰ πρέπει νὰ γίνει ἄμεσα διόρθωση τοῦ δρόμου. Ὑπάρχει κίνδυνος σοβαροῦ τραυματισμοῦ τοῦ ὁδηγοῦ καὶ γιὰ νὰ εἴμαστε εὐθεῖς ὁ κίνδυνος ἐμφράγματος εἶναι μεγάλος, ὅπως καὶ ὁ αἰφνίδιος ἀποχαιρετισμὸς τοῦ ἡλίου. Στὶς περιπτώσεις αὐτὲς γίνεται ἀμέσως στεφανιογραφία καὶ θεραπευτικὴ ἐπἐμβαση μὲ ἀγγειοπλαστικὴ-μπαλόνι στεντ ἢ ἐγχείρηση μπαϊπάς.
Αφήστε μια απάντηση